Bir plasmid, bir hücrenin kromozomal DNA'sından farklı, küçük, dairesel,
çift sarmallı bir DNA molekülüdür. Plazmid doğal olarak bakteri hücrelerinde bulunur
ve bazı ökaryotlarda da görülür. Çoğu zaman, plasmidlerde taşınan genler
bakterilere antibiyotik direnci gibi genetik avantajlar sağlar. Plazmidlerin
kabaca bin DNA baz çiftinden yüzbinlerce baz çiftine kadar geniş bir uzunluk
aralığı vardır. Bir bakteri bölünürse, hücre içinde bulunan plasmidlerin tümü,
her bir ‘yavrusu’ hücrenin her bir plazmitin bir kopyasını alacağı şekilde
kopyalanır. Bakteriler aynı zamanda konjugasyon denilen bir süreç vasıtasıyla
plazmitleri birbirlerine aktarabilirler.
Bilim adamlaı genleri klonlamak, aktarmak ve manipüle etmek için
plazmidlerden faydalanmıştır. Bu amaçla deneysel olarak kullanılan plazmidlere
vektör denir. Araştırmacılar bir plasmid vektörüne DNA fragmanları veya genler
ekleyebilir ve rekombinant plazmid oluşturabilirler. Bu plazmid, transformasyon
adı verilen prosesle bir bakteriye sokulabilir, sonra, bakteriler hızla
bölünürler; bunlar, büyük miktarlarda DNA parçalarını kopyalamakta
kullanılabilirler.
Şekil: (a) Plazmid DNA moleküllerini gösteren bakteri hücresi, (b)
plasmid haritası
