Pik fosfor, insanlığın endüstriyel ve ticari bir hammadde olarak maksimum küresel fosfor üretim oranına ulaştığı zaman noktasını tanımlayan bir kavramdır. Bu terim, daha iyi bilinen zirve petrol terimine eşdeğer bir şekilde kullanılır. Bu konu, 2010 yılı civarında fosfor kıtlığının yakın olup olmayacağına dair bir tartışma olarak gündeme getirilmişti; bu tartışma, USGS ve diğer kuruluşların, çoğunlukla Fas'taki ek kaynaklar şeklinde olmak üzere mevcut fosfor kaynaklarına ilişkin dünya tahminlerini artırmasının ardından büyük ölçüde reddedildi.
Ancak artan fosfat
kullanımının gelecek nesiller üzerindeki olası etkileri gibi, kesin rezerv
miktarları da belirsizliğini koruyor. Bu önemlidir çünkü kaya fosfatı birçok
inorganik gübrenin ana bileşenidir. Dolayısıyla kaya fosfatındaki bir kıtlık
(veya sadece önemli fiyat artışları) dünyanın gıda güvenliğini olumsuz yönde
etkileyebilir.
Fosfor, yerkabuğunda ve
canlı organizmalarda yaygın olarak bulunan, sınırlı bir kaynaktır, ancak Yer genelinde eşit
olarak dağılmayan konsantre formlarda nispeten kıttır. Bugüne kadarki tek uygun
maliyetli üretim yöntemi fosfat kayası madenciliğidir, ancak yalnızca birkaç
ülkede önemli ticari rezervler bulunmaktadır
İlk beşte Fas (Batı
Sahra'da bulunan rezervler dahil), Çin, Mısır, Cezayir ve Suriye yer alıyor.
Gelecekteki üretime ilişkin tahminler, çıkarılabilir hacimlere ilişkin modelleme
ve varsayımlara bağlı olarak, önemli ölçüde değişiklik göstermektedir, ancak
gelecekteki fosfat kayası üretiminin, öngörülebilir gelecekte Fas'tan büyük
ölçüde etkilenmesi kaçınılmazdır.
Madencilik dışında ticari
fosfor üretimi araçları azdır, çünkü fosfor döngüsü önemli miktarda gaz fazı
taşınmasını içermemektedir. Modern zamanlarda en önemli fosfor kaynağı fosfat
kayasıdır.
Bazı araştırmacılara
göre, Yer’in ticari ve uygun fiyatlı fosfor rezervlerinin 50-100 yıl içinde
tükenmesi ve fosforun pik noktasına yaklaşık 2030 yılında ulaşılması
bekleniyor. Diğer bazıları ise, stokların birkaç yüz yıl yeteceğini öne
sürüyor. Petrolün zirve noktasına ulaşmasının zamanlaması konusunda olduğu
gibi, bu soru da henüz çözülmüş değil ve farklı alanlardaki araştırmacılar
düzenli olarak kaya fosfat rezervlerine ilişkin farklı tahminler yayınlıyor.
https://en.wikipedia.org/wiki/Phosphorus#Peak_phosphorus
8 Aralık 2024
GERİ (doğal kaynaklar)
