Petrokimyasallar, petrolün rafine edilmesiyle elde edilen kimyasal ürünlerdir. Petrolden yapılan bazı kimyasal bileşikler, ayrıca kömür veya doğal gaz gibi diğer fosil yakıtlardan veya mısır, palmiye meyvesi veya şeker kamışı gibi yenilenebilir kaynaklardan da elde edilir.
En
yaygın iki petrokimyasal sınıf, olefinler (etilen ve propilen dahil) ve aromatiklerdir
(benzen, toluen ve ksilen izomerleri dahil).
Petrol
rafinerileri, petrol fraksiyonlarının akışkan
katalitik parçalanmasıyla olefinler ve aromatikler üretir. Kimya tesisleri,
etan ve propan gibi doğal gaz sıvılarının buharla
parçalanmasıyla olefinler üretir. Aromatikler, naftanın katalitik reformingiyle üretilir.
Olefinler ve aromatikler solventler, deterjanlar ve yapıştırıcılar gibi çok
çeşitli malzemelerin yapı taşlarıdır. Olefinler plastiklerde, reçinelerde,
elyaflarda, elastomerlerde, yağlayıcılarda ve jellerde kullanılan polimerlerin
ve oligomerlerin temelini oluşturur.
2019
yılında küresel etilen üretimi 190 milyon ton, propilen ise 120 milyon ton
olarak gerçekleşti. Aromatik üretimi ise yaklaşık 70 milyon tondur. En büyük petrokimya
endüstrileri Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa'da bulunmaktadır; ancak
yeni üretim kapasitesindeki en büyük büyüme Orta Doğu ve Asya'da yaşanıyor.
Bölgeler arası önemli miktarda petrokimya ticareti vardır.
Birincil
petrokimyasallar, kimyasal yapılarına göre gruplara ayrılır:
·
Olefinler eten, propen, bütenler ve bütadien
içerir. Etilen ve propilen endüstriyel kimyasalların ve plastik ürünlerin
önemli kaynaklarıdır. Bütadien sentetik kauçuk yapımında kullanılır.
·
Aromatikler, benzen, toluen ve ksilenleri (BTX) içerir;
bunlar, öncelikle petrol rafinerilerinden elde edilen nafta kullanılarak
katalitik dönüştürücülerde üretilen reformatın ekstraksiyonu yoluyla elde
edilir. BTX, alternatif olarak, alkanların aromatizasyonuyla da üretilebilir.
Benzen, boyalar ve sentetik deterjanlar için bir hammaddedir, benzen ve toluen,
poliüretan yapımında kullanılan izosiyanatların (metilen difenil diizosiyanat
ve toluen diizosiyanat) hammaddesidir. Üreticiler plastik ve sentetik elyaf
üretiminde için ksilen kullanıyor.
·
Sentez gazı, metanol ve diğer kimyasalları
üretmek için karbon monoksit ve hidrojen karışımı kullanılr. Buhar
parçalayıcılar, amonyak üretiminde gerekli hidrojen için kullanılan buhar
reforming tesisleriyle karıştırılmamalıdır. Gübre üresini yapmak için amonyak
ve çözücü, kimyasal ara madde olarak metanol kullanılır.
·
Doğal gaz işleme tesislerinden elde edilen primer
ürünler metan, etan, propan ve bütanlardır.
·
Metanol ve formaldehit.
Petrokimya
Kompleksi (petrochemical complex)
https://en.wikipedia.org/wiki/Petrochemical
24 Ağustos 2023
