Organizma (organism)

Bir organizma, tıp sözlüğünde birey olarak işlev gören herhangi bir canlı olarak tanımlanır. Böyle bir tanım, özellikle birey kavramının da zor olması nedeniyle, çözdüğünden daha fazla sorun yaratır. Bir organizmanın ne olduğunu tanımlamak için pek azı kabul edilen birçok kriter önerilmiştir.

Bunlardan en yaygın olanı, bir organizmanın özerk üreme, büyüme ve metabolizmaya sahip olmasıdır. Bu, organizmalar gibi evrimleşmelerine rağmen virüsleri hariç tutar.

Diğer sorunlu vakalar kolonyal organizmaları içerir. Bunlarda tümtoplumsal böceklerden oluşan bir koloni, uyum sağlayacak şekilde düzenlenir (germ-soma özelliğine sahiptir). Bazı böcekler ürer, diğerleri ise tıpkı bir hayvanın vücudundaki hücreler gibi üremez. Jöle benzeri bir deniz hayvanı olan sifonoforun gövdesi, organizma benzeri zooidlerden oluşur, ancak tüm yapı, denizanası gibi bir hayvana çok benzer ve işlev görür; parçalar, koloni organizmasının işlevlerini sağlamak için işbirliği yapar.

Evrimci biyologlar David Queller ve Joan Strassmann, bir varlığı organizma olarak tanımlayan kalite veya öznitelikler olan ‘organizmalitenin’, daha basit birimlerden oluşan gruplar (hücrelerden yukarıya doğru) çatışmasız işbirliği yapmaya geldikçe sosyal olarak geliştiğini belirtiyorlar. İşbirliğinin bir organizmanın ‘tanımlayıcı özelliği’ olarak kullanılması gerektiğini öne sürüyorlar. Bu, bir likendeki farklı türlerin mantar/alg ortaklığı veya bir fener balığının kalıcı cinsel ortaklığı da dahil olmak üzere, birçok işbirliği türünü bir organizma olarak ele alacaktır.

(a) Kriterlerden biri, bir organizmanın işlevselliğini kaybetmeden bölünemeyeceğini öne sürüyor. Ancak bu fesleğen bitkisi kesimi, küçük bir kök parçasından yeni maceralı kökler geliştirerek yeni bir bitki oluşturuyor.

(b) Liken, esas olarak mantarlardan oluşan, tek hücreli algler veya yapının içine serpiştirilmiş siyanobakteriler (yeşil) ve bakteriyel bir mikrobiyomdan oluşan bir gövdeden meydana gelir. Türler, çok hücreli bir organizmadaki hücreler gibi karşılıklı olarak birbirine bağımlıdır.

(c) Tütün mozaik virüsü gibi bir virüs hücre değildir; sadece genetik materyalini ve bir protein kabuğunu içerir.

(d) Apolemia, tek bir birey olarak işlev gören kolonyal bir sifonofordur.

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Organism

22 Nisan 2024

 

GERİ (biyoloji)