Oligosakkarid,
molekülleri, glikozid bağlarıyla bağlı birkaç monosakarit kalıntısından (2 ila
10-20) inşa edilen bir karbonhidrattır.
Oligosakkaridler, polimerizasyon
derecesine bağlı olarak, disakaritler (biyoz), trisakaritler (triozitler),
tetrasakkaritler (tetrozlar) v.s. olarak sınıflandırılır.
Oligosakkaritler,
bir monosakarit (homooligosakkaritler) veya farklı monosakkaritlerin
(heterooligosakkaritler) kalıntılarından oluşabilir. Oligosakaritler öncelikle
doğal polisakaritlerin, glikolipidlerin ve glikoproteinlerin kısmi (kimyasal
veya enzimatik) parçalanması reaksiyonunda üretilir. Birkaç serbest doğal
oligosakarit grubu da bulunmaktadır. Örneğin, sakaroz grubu, maddenin
kolaylıkla harekete geçirilebilen bir enerji rezervi olarak işlev gören
bitkilerde, laktoz grubu oligosakaritler memelilerin sütününde bulunur.
En sık kullanılan
oligosakarit, üretim hacmi bakımından önde gelen organik bileşiklerden biri
olan sakarozdur. Farmasötik endüstrisinde kullanılan laktoz ve siklodekstrinler
küçük miktarlarda üretilmektedir.
Oligosakkaritler
nanobiyoteknolojide yaygın olarak kullanılabilir. Dolayısıyla, siklodekstrinler,
ilaçlarla nanoskala boyutlu inklüzyon kompleksleri oluşturur ve bu tür
ilaçların fizikokimyasal ve farmakolojik özelliklerinde değişiklikler sağlar.
Bu nedenle siklodekstrinler, ilaçların taşınmasında nanosistemler olarak
kullanılabilir.
Hücrelerin yüzeyinde
bulunan oligosakaritler karşılık gelen reseptörlerin aracılık ettiği
hücrelerarası etkileşimlerde önemli rol oynamaktadır. Bu fenomen, aynı zamanda
hedeflenen ilaç taşımada da kullanılabilir. Örneğin, aktive edilmiş lenfositlerin
yüzeyinde bulunan bir oligosakarit ile lipozomların modifikasyonu, bu lipozomları,
bu gibi oligosakaritler (Şekil) için bir reseptöre sahip aktive trombositlere
yönlendirmeye yardımcı olur. Bu teknik, vasküler yaralanma bölgelerinde ilaç
uygulamaya izin verir ve kardiyovasküler hastalıkların tedavisinde
kullanılabilir.
Lipozom yüzeyi, ilacın bir kan damarı hasar alanına hedeflenerek
taşınması için polietilenglikol ve spesifik oligosakarit
(1,2-distearoil-sn-glisero-3-fosfokolin) ile modifiye edilir
