Fiziksel bir sistemin etkisi, bir Lagrangian fonksiyonunun
tümlevi olup buna göre sistemin tutumu en az eylem prensibine göre
belirlenebilir. (Lagrange mekaniği klasik mekaniğin yeniden formüle
edilmesidir. İtalyan-Fransız matematikçi ve astronom Joseph-Louis Lagrange
tarafından 1788’de geliştirilmiştir.)
Bir sistemlerin altında yatan simetriler bizlere çoğunlukla
dolaylı yollarla sunulmuştur. 1918 yılına kadar simetrilerin dinamik
anlamlarının ne olduğu tam anlaşılamamıştır. Alman kadın matematikçi ve teorik
fizikçi Amalie Emmy Noether yeni ufuklar açan simetriler ve korunum yasaları
arasında ilişki kuran ünlü teoremini 1915'te kanıtlanmış, 1918'de yayımlamıştır.
Emmy Noether matematikçiler tarafından, soyut cebirin
temel taşlarından olan halka kuramı ve idealler üzerine yaptığı çalışmalarla
tanınır ve modern cebrin annesi olarak görülür.
Dünyada bir deha olarak tanınan Albert Einstein onun hakkında
matematik tarihinin en önemli kadını diyordu.
|
 |
Noether teoremine göre; doğanın her simetrisi mutlaka bir korunum
yasasına neden olur, tersten gidersek doğada bulunan her korunum yasası bir
simetriyle ilişkilidir
Noether’in çok önemli bu teoremiyle birlikte anlaşılmış olan
fizik yasalarındaki simetriler ve korunum yasalarının doğrudan alakası, fizik
problemlerinin çözümünde oldukça kolaylıklar sağlamaktadır.
Simetri
|
Korunum Yasası
|
Zamanda Öteleme
|
Enerji
|
Uzayda Öteleme
|
Momentum (Çizgisel)
|
Dönme
|
Açısal Momentum
|
Ayar Dönüşümü
|
Yük
|
Öteleme:
yer değiştirme (displacement)
8 Ağustos 2019
GERİ
(yasalar)
GERİ
(astrofizik)
GERİ
(koruma yasaları)
