Müşterekler, hava, su ve yaşanabilir bir toprak gibi doğal malzemeler de dahil olmak üzere, bir toplumun tüm üyelerinin erişebildiği kültürel ve doğal kaynaklardır. Bu kaynaklar özel veya kamuya ait olsa bile ortak olarak tutulur.
Müşterekler aynı
zamanda insan gruplarının (topluluklar, kullanıcı grupları) bireysel ve
kolektif fayda için yönettiği doğal kaynaklar olarak da anlaşılabilir. Karakteristik
olarak bu, bir yönetim mekanizması için kullanılan çeşitli resmi olmayan
normları ve değerleri (sosyal uygulama) içerir.
Müşterekler aynı
zamanda bir kaynağın devlet veya piyasa tarafından değil, oluşturduğu kurumlar
aracılığıyla kaynağı kendi kendine yöneten bir kullanıcı topluluğu tarafından
yönetilmesine yönelik sosyal bir uygulama olarak da tanımlanabilir.
Şekil (b)
Güçlendirici döngüler R1 ve R2,
açık erişimli, ortak havuz kaynağındaki bireylerin başlangıçtaki ekonomik
davranışını gösterir.
Aktör A ve aktör B, meraya mal
eklemek gibi faaliyetler yürütür ve her ikisi de ekonomik fayda elde eder.
Toplam aktivite artmasına rağmen,
kaynak sınırına yakın olmadıkları için verimlilikte çok az kayıp olur veya hiç
kayıp olmaz; 'kazanç/bireysel aktivite' üzerinde çok az etkisi olur veya hiç
etkisi olmaz.
Ancak sonuçta kaynağa yaklaştıkça
üretkenlik düşer, limit ve A ve B aktörleri bir kararla karşı karşıyadır; o
zaman 'ilgili herkes için en iyi olanı' yapmalıdırlar.
B3 ve B4 dengeleme döngüleri hakim
olmalı ve aktivite kabul edilebilir bir seviyeye inmelidir.
Ancak, ekonomik rasyonellik altında
faaliyet gösteren her aktör, faaliyetin tüm faydasını elde edeceğine, ancak
maliyetin yalnızca küçük bir kısmını üstleneceğine karar verir. Böylece, her
aktör daha fazla aktivite eklemek zorunda kalır ve takviye edici döngüler R5 ve
R6 hakim olur.
Ayrıca, bir gecikmeden sonra
sınırın kendisi aşınır (malların aşırı otlatılması ve yenilenme kapasitesinin,
R7 döngüsünün yok edilmesi gibi), bu da 'kazanç/bireysel aktiviteyi' daha da
azaltır.
Ortak alanlardaki büyüme faaliyeti
taşıma kapasitesini aştığı için sonuç herkes için ekonomik yıkımdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Commons
15 Ocak 2025
GERİ
(doğal kaynaklar)
