Misel (micelle): Misel,
sıvı dispersiyon ortamı ile süperince bir kolloid partiküldür; bir göbek (çekirdek)
ve dengeleyici yüzey tabakası içerir. Misellerin boyutu ~1-100 nm’dir.
Miseller, liyofilik kolloidlerdeki (sörfaktan çözeltileri-yüzey
aktif) partikülerdir. Liyofilik sollarda, bir misel bir moleküller birleşimidir
(agregatlar, düzinelerce ve yüzlerce amfilik moleküller). Herbir moleküldeki
hidrfobik bir radikal, polar (hidrofilik) bir gruba sabitlenir. Bir misel
geliştiğinde onlarca veya yüzlerce molekül, hidrofobik radikaller bir göbek (iç
element), hidrofilik gruplar ise bir miselin yüzey tabakasını oluşturacak
şekilde toplanır (agregatlaşır).
Elektrolit akışkanlarla kararlı hale getirilmiş liyofilik
hidrosollerde bir miselin göbeği iki tabaka zıt yüklü iyonlarla (bir elektrikli
çift tabakayla) kaplanır. Dağılmoş iyon tabaka, partiküllerin yakınlaşmasını ve
agregasyonu (bağlanmayı) engeller.
Ters Misel (invserse or reverse micelle): Dispersiyon ortamı organik bir sıvı ise,
göbek polar gruplardan oluştuğunda ve hidrofobik radikaller içeri doğru döndüğünde,
bir miselledeki moleküller ters oriyantasyonda olabilir (ters misel). Ters
Misel, organik (nonpolar) bir solventte sörfaktan moleküllerinden oluşan bir
miseldir; hidrofilik gruplar göbek, hidrofobik gruplar yüzey tabakasıdır.
Kritik Misel
Konsantrasyonu (critical micelle concentration): Bir çözeltideki (bağımsız
sürfaktan molekülleri ile dengelenmiş dengeli miseller sisteminde) gelişmeyi
destekleyen sörfaktan konsantrasyonu, kritik misel konsantrasyonu (CMC) olarak
tanımlanır. Kritik misel konsantrasyonu, bir çözeltideki bir sörfaktanın; üstündeki
değerlerde, kararlı misellerin oluştuğu konsantrasyonudur.
Düşük konsantrasyonlarda yüzey aktif maddeler (sörfantanlar)
gerçek çözeltiler formundadır. Sörfaktanın konsantrasyonu yükseltildiğinde, bir
noktada kritik misel konsantrasyonuna ulaşılır ve sürfaktan, miseller halinde
toplanmaya (agregasyon) başlar; bu noktada bağımsız (birleşmemiş) sörfaktan
molekülleriyle termodinamik denge oluşmuştur. Çözelti seyreltildiğinde miseller
kırılır, sörfaktan konsantrasyonu yükseltildiğinde yeniden ortaya çıkar. Kritik
misel konsantrasyonunun üstünde sörfaktan fazlasının tümü miseller formundadır.
Bir sistemde sörfaktanların çok yüksek konsantrasyonları, sıvı kristaller veya
jellerin oluşumuna neden olur.
Şekil-1: Küresel
misel yapı düzeni
Şekil-2: Bir ters misel
Şekil-3: (a) Bir sörfaktanın şematik yapısı, (b) arayüzde
sörfaktanlar, (c) küresel misel, (d) sörfaktan konsantrasyonunun fonksiypnu
olarak yüzey gerilimi
