Metabilim (veya meta-araştırma), bilimi incelemede bilimsel metodolojinin kullanılmasıdır. Metabilim, gereksiz verileri azaltmayı ve bilimsel araştırmaların kalitesini artırmayı amaçlar. Araştırmanın nasıl yapıldığını ve nerede iyileştirmelerin yapılabileceğini incelemek için araştırma yöntemlerini kullandığından, ‘araştırma araştırması’ ve ‘bilimin bilimi’ olarak da bilinir.
Metabilim, tüm araştırma alanlarıyla ilgilenir, ‘bilime
kuşbakışı bir bakış’ olarak tanımlanır. John Ioannidis'in sözleriyle, ‘Bilim,
insanoğlunun başına gelen en iyi şeydir... ama daha iyisini yapabiliriz’.
1966'da, erken bir meta-araştırma makalesi, on yüksek
profilli tıp dergisinde yayınlanan 295 makalenin istatistiksel yöntemlerini
inceledi; raporların neredeyse %73'ünde
okunan ... sonuçların gerekçesinin geçersiz olduğu sonuçlara varıldığını"
tespit etti. Sonraki yıllarda yapılan meta-araştırmalar, sayısız bilimsel
alandaki araştırmalarda birçok metodolojik kusur, verimsizlik ve zayıf uygulama
buldu.
Başta tıp ve yumuşak bilimler olmak üzere birçok bilimsel
çalışma yeniden üretilemedi. ‘Replikasyon krizi’ terimi, sorunla ilgili artan
farkındalığın bir parçası olarak 2010'ların başında ortaya çıktı. (Replikasyon
krizi, birçok bilimsel çalışmanın çoğaltılmasının veya yeniden üretilmesinin
zor veya imkansız olduğu tespit edilen, devam eden bir metodolojik krizdir.)
Metabilimin ortaya çıkardığı sorunları gidermek için çeşitli
önlemler hayata geçirilmiştir. Bu önlemler, bilimsel çalışmaların ve klinik
araştırmaların ön kayıtlarının yanı sıra metodoloji ve raporlama için
kılavuzlar yayınlayan CONSORT ve EQUATOR Network gibi organizayonların
kurulmasını içerir. İstatistiklerin kötüye kullanımını azaltmak, akademiden
gelen zıt teşvikleri ortadan kaldırmak, benzer değerlendirme sürecini
iyileştirmek, bilimsel literatürde önyargıyla mücadele etmek ve bilimsel işlemin
genel kalitesini ve verimliliğini artırmak için sürekli çabalar vardır.
Metabilimin aşamaları; David Peterson ve Aaron Panofsky’den, ‘bilimsel bir sosyal hareket olarak metabilim’ (yararlanılan kaynak: https://kevinmunger.substack.com/p/never-trust-an-academic-journal-over)
https://en.wikipedia.org/wiki/Metascience
6 Ekim 2021
GERİ
(bilim çalışmaları)
GERİ (bilim ve teknoloji çalışmaları)
