Kimya, kimyayı da içeren fiziksel bilimleri, yaşam bilimleri, farmasötik bilimler ve tıp ve mühendislik gibi uygulamalı bilimlerle birleştirmedeki rolü nedeniyle sıklıkla merkezi bilim olarak adlandırılır. Bu ilişkinin doğası kimya felsefesinin ve scientometrinin ana konularından biridir. Bu ifade, Theodore L. Brown ve H. Eugene LeMay tarafından ilk kez 1977'de yayınlanan ve on beşinci baskısı 2021'de yayınlanan Kimya: Merkezi Bilim başlıklı bir ders kitabında kullanılmasıyla popüler hale geldi.
Kimyanın
merkezi rolü, bilimlerin Auguste Comte tarafından sistematik ve hiyerarşik
olarak sınıflandırılmasında görülebilir. Her disiplin, kendisinden önce gelen
alan için daha genel bir çerçeve sağlar (matematik → astronomi → fizik → kimya
→ biyoloji → sosyal bilimler). Balaban ve Klein yakın zamanda bilimlerin kısmi
sıralamasını gösteren bir diyagram önerdiler; burada kimyanın önemli derecede
dallanma sağladığı için "merkez bilim" olduğu tartışılabilir. Bu
bağlantıları oluştururken alt alan tamamen yüksek alanlara indirgenemez. Alt
alanların, bilimin yüksek alanlarında bulunmayan yeni ortaya çıkan fikir ve
kavramlara sahip olduğu kabul edilmektedir.
Bu
nedenle kimya, atomlar, protonlar, nötronlar, elektronlar, termodinamik vb.
gibi partikülleri yöneten fizik yasalarının anlaşılması üzerine inşa
edilmiştir; ancak bunun tamamen kuantum mekaniğine 'indirgenmediği'
gösterilmiştir. Kimyada elementlerin periyodikliği, kimyasal bağlar gibi
kavramlar, fiziğin tanımladığı temel kuvvetlerden daha fazlası olması nedeniyle
ortaya çıkmaktadır.
Aynı
şekilde, hayattan sorumlu mekanizma moleküllerden oluşmasına rağmen biyoloji de
tamamen kimyaya indirgenemez. Örneğin evrim mekanizması, kimya açısından, bunun
bir organizmanın DNA'sındaki genetik baz çiftlerinin düzenindeki bir mutasyon
olduğu anlaşılarak tanımlanabilir. Ancak kimya, evrimi yönlendiren doğal
seçilim gibi kavramları içermediğinden süreci tam olarak tanımlayamaz. Kimya,
hücreleri oluşturan molekülleri incelemek ve anlamak için bir metodoloji
sağladığından biyolojinin temelidir.
Kimyanın
kurduğu bağlantılar, birçok bilimsel disiplinden kavramların kullanıldığı
çeşitli alt disiplinler aracılığıyla oluşturulur. Fiziksel kimya, nükleer kimya
ve teorik kimya alanlarında hem kimyaya hem de fiziğe ihtiyaç vardır. Kimya ve
biyoloji, biyokimya, tıbbi kimya, moleküler biyoloji, kimyasal biyoloji,
moleküler genetik ve immünokimya alanlarında kesişir. Kimya ve yer bilimleri
jeokimya ve hidroloji gibi alanlarda kesişmektedir.
https://en.wikipedia.org/wiki/The_central_science
27 Ağustos 2023
