Mayoz bölünme, eşeyli üreyen organizmalarda gametleri, spermleri veya yumurta hücrelerini üreten germ hücrelerinin özel bir hücre bölünmesi türüdür. Sonuçta her biri her kromozomun (haploid) yalnızca bir kopyasına sahip olan dört hücreyle sonuçlanan iki bölünme dizisi içerir. Ayrıca, bölünmeden önce, her bir kromozomun baba ve anne kopyalarından gelen genetik materyal çaprazlanarak her bir kromozom üzerinde yeni kod kombinasyonları oluşturulur. Daha sonra, döllenme sırasında, bir erkek ve bir dişiden mayoz bölünmeyle üretilen haploid hücreler birleşerek yeniden her kromozomun iki kopyasına sahip bir hücre olan zigot oluşturacaktır.
Anöploidi
(anormal sayıda kromozom) ile sonuçlanan mayoz bölünme hataları, düşüklerin
bilinen önde gelen nedeni ve gelişimsel bozuklukların en sık görülen genetik sebebidir.
Mayozda,
DNA replikasyonunu, her biri orijinal ana hücrenin yarısı kadar kromozom
sayısına sahip dört yavru hücre üretmek için iki tur hücre bölünmesi izler. İki
mayoz bölünme mayoz I ve mayoz II olarak bilinir.
Mayoz
bölünme başlamadan önce, hücre döngüsünün S fazı sırasında, her bir kromozomun
DNA'sı, kardeş kromatid uyumu yoluyla bir arada tutulan iki özdeş kardeş
kromatidden oluşacak şekilde kopyalanır. Bu S fazına ‘mayotik öncesi S fazı’
veya ‘mayotik S fazı’ adı verilebilir.
DNA
replikasyonunun hemen ardından mayotik hücreler, mayotik profaz olarak bilinen
uzun süreli G2 benzeri bir aşamaya girer. Bu süre zarfında, homolog kromozomlar
birbirleriyle eşleşir ve genetik rekombinasyona uğrar; bu, DNA'nın kesilip daha
sonra onarılabileceği programlanmış bir süreçtir ve bu da onların genetik
bilgilerinin bir kısmını değiş tokuş etmelerine olanak tanır.
Mayoz
II sırasında, kardeş kromatidler arasındaki uyum serbest bırakılır ve mitozda
olduğu gibi birbirlerinden ayrılırlar. Bazı durumlarda mayotik ürünlerin dördü
de sperm, spor veya polen gibi gametleri oluşturur. Dişi hayvanlarda, dört
mayotik üründen üçü tipik olarak polar gövdelere ekstrüzyonla elimine edilir ve
yalnızca bir hücre, bir yumurta üretmek için gelişir. Mayoz sırasında kromozom
sayısı yarıya indiği için gametler birleşerek (yani döllenme) her ebeveynden
bir tane olmak üzere her kromozomun iki kopyasını içeren diploid bir zigot
oluşturabilir. Böylece, birbirini izleyen mayoz ve döllenme döngüleri eşeyli
üremeyi mümkün kılar ve ardışık nesiller aynı sayıda kromozomu korur.
Örneğin
diploid insan hücreleri, yarısı anne kökenli, yarısı baba kökenli olmak üzere 1
çift cinsiyet kromozomu (toplam 46) dahil olmak üzere 23 çift kromozom içerir.
Mayoz bölünme, 23 kromozomdan oluşan bir set içeren haploid gametler (yumurta
veya sperm) üretir. İki gamet (bir yumurta ve bir sperm) birleştiğinde ortaya
çıkan zigot bir kez daha diploid olur; anne ve babanın her biri 23 kromozomla
katkıda bulunur. Bu model, ancak aynı sayıda kromozom, mayoz bölünmeyi kullanan
tüm organizmalarda meydana gelir.
Mayoz
bölünme, hayvanlar, bitkiler ve mantarlar da dahil olmak üzere, eşeyli olarak
üreyen tüm tek hücreli ve çok hücreli organizmalarda (bunların tümü ökaryottur)
meydana gelir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Meiosis
24
Mayıs 2024
GERİ (biyoloji)
