Bugün Mars'taki hemen hemen tüm su, atmosferinde buhar olarak küçük miktarlarda da olmasına rağmen, kutupsal permafrost buzu olarak bulunur.
Sığ Mars topraklarındaki
düşük hacimli sıvı tuzlu sular olduğu düşünülen, aynı zamanda tekrarlayan eğim
çizgileri olarak da adlandırılan şey, koyu çizgiler oluşturmak için yokuş aşağı
kayan akan kum taneleri ve toz olabilir. Su buzunun çoğu gömülü olsa da,
Mars'ın çeşitli yerlerinde yüzeyde açığa çıkıyor. Orta enlemlerde çarpma
kraterleri, dik yamaçlar ve oluklar nedeniyle açığa çıkar
Ek olarak, kuzey kutup
buz örtüsünün yüzeyinde de su buzu görülüyor. Mars'ın güney kutbundaki kalıcı
karbondioksit buz örtüsünün altında da bol miktarda su buzu mevcuttur. Mars
yüzeyinde veya yakınında, tüm gezegeni 35 metre derinliğe kadar kaplayacak 5
milyon km3'ten fazla buz tespit edildi. Derin yeraltında daha da
fazla buz sıkışmış olabilir. Bugün Mars yüzeyinde geçici olarak bir miktar sıvı
su oluşabilir, ancak atmosferindeki çözünmüş nem izleri ve bilinen yaşam için
zorlu ortamlar olan ince filmlerle sınırlıdır.
Gezegenin yüzeyinde
günümüzde sıvı suya dair hiçbir kanıt bulunamamıştır, çünkü tipik Mars
koşulları altında (su buharı basıncı <1 Pa ve ortam atmosferik basıncı ~700
Pa), Mars yüzeyindeki ısınan su buzu yılda 4 metreye varan oranlarda
yükselecektir. Yaklaşık 3.8 milyar yıl öncesinden de önce, Mars daha yoğun bir
atmosfere ve daha yüksek yüzey sıcaklıklarına sahip olabilir, bu da muhtemelen
gezegenin üçte birini kaplamış olabilecek büyük bir okyanus da dahil olmak üzere,
yüzeyde daha fazla miktarda sıvı suya izin verebilir.
Görünüşe göre su, Mars'ın
tarihinde daha yakın zamanlarda çeşitli aralıklarla kısa süreler için yüzey
boyunca aktı. Curiosity gezgini tarafından keşfedilen, Gale Krateri'ndeki
Aeolis Palus, mikrobiyal yaşam için uygun bir ortam olabilecek eski bir tatlı
su gölünün jeolojik kalıntılarıdır. Mars'taki günümüzdeki su envanteri, uzay
aracı görüntülerinden, uzaktan algılama tekniklerinden ve iniş araçları ve
gezicilerden yapılan yüzey araştırmalarından tahmin edilebilir.
Geçmişteki suya ilişkin
jeolojik kanıtlar arasında, sellerin oyduğu devasa çıkış kanalları, antik nehir
vadisi ağları, deltalar ve göl yatakları; ve yüzeyde yalnızca sıvı suda oluşmuş
olabilecek kaya ve minerallerin tespiti bulınur. Çok sayıda jeomorfik özellik,
hem yakın geçmişte hem de günümüzde yer buzunun (permafrost) varlığını ve
buzullardaki buzun hareketini göstermektedir. Kayalıklar ve krater duvarları
boyunca uzanan oluklar ve yamaç çizgileri, eski geçmişe göre çok daha az
düzeyde olsa da, akan suyun Mars yüzeyini şekillendirmeye devam ettiğini
gösteriyor.
Mars'ın yüzeyi periyodik
olarak ıslak olmasına ve milyarlarca yıl önce mikrobiyal yaşama uygun olmasına
rağmen, yüzeydeki mevcut ortam kuru ve donma derecesindedir, bu durum
muhtemelen canlı organizmalar için aşılmaz bir engel teşkil etmektedir. Ayrıca
Mars'ta solar ve kozmik radyasyonun engellenmeden yüzeye çarpmasına izin veren
kalın bir atmosfer, ozon tabakası ve magnetik alan bulunmuyor.
İyonlaştırıcı radyasyonun
hücresel yapı üzerindeki zararlı etkileri, yüzeydeki yaşamın devamını
kısıtlayan en önemli faktörlerden biridir. Bu nedenle Mars'ta yaşamı keşfetmek
için en iyi potansiyel yerler yüzeyaltı ortamları olabilir. Mars'ta büyük
miktarlarda yeraltı buzu bulundu; Tespit edilen suyun hacmi Superior Gölü'ndeki
su hacmine eşdeğerdir. 2018'de bilim adamları, Mars'ta, güney kutup buz
örtüsünün 1.5 km altında, yatay uzunluğu yaklaşık 20 km olan, gezegende bilinen
ilk sabit sıvı su kütlesi olan bir buzul altı gölünün keşfedildiğini bildirdi, ancak
sonraki çalışmalar bu tespiti sorguladı.
Mars'taki suyun kapsamını
ve durumunu anlamak, gezegenin yaşamı barındırma potansiyelini değerlendirmek
ve gelecekteki insan keşifleri için kullanılabilir kaynaklar sağlamak açısından
hayati önem taşıyor. Bu nedenle 21. yüzyılın ilk on yılında NASA'nın Mars Keşif
Programının (MEP) bilim teması ‘Suyu Takip Edin’ idi. 2001 Mars Odyssey, Mars
Express, Mars Exploration Rovers (MER'ler), Mars Reconnaissance Orbiter (MRO)
ve Mars Phoenix iniş aracını içeren NASA ve ESA misyonları, suyun Mars'taki
bolluğu ve dağılımı hakkında bilgi sağladı. Mars Odyssey, Mars Express, MRO ve
Mars Science Lander Curiosity gezgini hâlâ çalışıyor ve keşifler yapılmaya
devam ediyor.
Eylül 2020'de bilim
adamları, Mars gezegeninin güney kutup bölgesinde buz altında birkaç büyük
tuzlu su gölünün varlığını doğruladılar. Araştırmacılardan birine göre, 'Aynı
su kütlesini tespit ettik ama aynı zamanda ana su kütlesinin çevresinde üç su
kütlesi daha bulduk... Bu karmaşık bir sistem’.
Mart 2021'de
araştırmacılar, eski Mars'ta önemli miktarda suyun kaldığını, ancak bunun büyük
olasılıkla yıllar içinde gezegenin kayalarına ve kabuğuna ayrıldığını bildirdi.
Ağustos 2024'te, NASA'nın
InSight Mars Lander'ından elde edilen verilerin daha ileri analizi,
araştırmacıların Mars kabuğunun altında 10-20 kilometre derinlikte bir sıvı su
rezervuarı keşfetmesini sağladı.
https://en.wikipedia.org/wiki/Water_on_Mars
11 Kasım 2024
GERİ (su)
