Lunar Toprak (lunar soil)

Lunar toprak, Ay'ın yüzeyinde bulunan regolitin ince kısmıdır. Özellikleri, karasal toprağın özelliklerinden önemli derecede farklı olabilir. Lunar toprağının fiziksel özellikleri, yıllar boyunca güneş ve yıldızlararası yüklü atomik partiküllerin sürekli meteorik etkileri ve bombardımanının neden olduğu bazaltik ve anortozitik kayaların mekanik olarak parçalanmasının bir sonucudur.

Proses, büyük ölçüde, partiküllerin zaman içinde daha ince ve daha da ince boyutlara öğütüldüğü mekanik ayrışmalardan biridir. Bu durum, temelde, moleküler oksijen (O2), nem, atmosferik rüzgar ve katkıda bulunan güçlü bir biyolojik proses dizisinin varlığının aracılık ettiği karasal toprak oluşumuyla tezat oluşturur.

Bazıları, Ay'a atıfta bulunulduğunda toprak teriminin doğru olmadığını, çünkü Yer’de toprak organik içeriğe sahip olarak tanımlanırken, Ay'da böylr bir yapı olmadığını iddia eder. Ancak, lunar bilim adamları arasındaki standart kullanım bu ayrımı göz ardı etmektedir.

Lunar toprak tipik olarak, 1 cm veya daha küçük çapta tanelerden oluşan, lunar regolitinin daha ince fraksiyonunu tanımlar. Lunar tozu genellikle lunar toprağından daha ince malzemeleri ifade eder. Hangi boyuttaki fraksiyonun ‘toz’ oluşturduğuna dair resmi bir tanım yoktur; bazıları tozun 50 μm'den daha küçük çapta, bazıları ise 10 μm'den daha düşük çapta olduğunu kabul eder.

Lunar toprağın oluşumuyla ilgili temel prosesler:

·         Ufalama: kayaların ve minerallerin göktaşı ve mikrometeorit darbeleriyle daha küçük partiküllere mekanik olarak kırılması

·         Aglütinasyon (partiküllerin kümelenmesi): mineral ve kaya parçalarının mikro-meteorit-darbeyle oluşturulan camla kaynaklanması

·         İyonların ve yüksek enerjili partiküllerin etkisiyle oluşan solar rüzgârı püskürmesi ve kozmik ışın parçalanması

Bu prosesler zamanla toprağın fiziksel ve optik özelliklerini değiştirmeye devam ediyor ve bu, uzay ayrışması olarak biliniyor. Ayrıca, volkanik lavın yükselmesi ve yüzeye düşmeden önce küçük cam boncuklar halinde soğuması, Toros-Littrow vadisindeki Shorty kraterinde Apollo 17 tarafından bulunan turuncu toprak, ve Hadley-Apennine'de Apollo 15 tarafından bulunan yeşil cam gibi, bazı yerlerde küçük ama önemli tortular oluşturabilir.

Volkanik boncuk birikintilerinin, Ay'ın diğer yerlerindeki Karanlık Manto Depozitlerinin (DMD) de kaynağı olduğu düşünülüyor.

(a) Orange soil found on Apollo 17, the result of volcanic glass beads, 
(b) Buzz Aldrin's bootprint on lunar soil


https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_soil

3 Ekim 2020

 

GERİ (ay)
GERİ (ayın yüzeyi ve özellikler)