Lunar Lazer Aralığı Deneyi (lunar laser ranging experiment)

Devam eden lunar laser aralığı deneyi (veya Apollo iniş aynası), lazer aralığı kullanarak Yer ve Ay yüzeyleri arasındaki mesafeyi ölçer. Yer’deki gözlemevlerinde bulunan lazerler, Apollo programı (11, 14 ve 15) ve iki Lunokhod görevleri sırasında Ay'a yerleştirilen geri yansıtıcıları hedefliyor. Lazer ışık darbeleri iletilir ve Yer’e geri yansıtılır ve gidiş-dönüş süresi ölçülür. Lunar mesafesi bu değerden hesaplanır.

Sonuçlar
Lunar lazer aralığı ölçüm verileri, Paris Gözlemevi Lunar Analiz Merkezi'nden ve aktif istasyonlardan edinilebilir. Bu uzun vadeli deneyin bulgularından bazıları:

·         Ay, yılda 3.8 cm'lik bir hızla Yer’den uzaklaşıyor; bu oran anormal derecede yüksek olarak tanımlandı.

·         Ay muhtemelen, yarıçapının yaklaşık %20'si kadar bir sıvı çekirdeğe sahiptir; lunar çekirdek-manto sınırının yarıçapı 381±12 km olarak tayin edilmiştir.

·         Evrensel gravite kuvveti çok kararlıdır; deneyler, Newton'un gravitasyonal sabiti G'deki değişimi yılda (2±7)×10−13 faktörü ile sınırladı.

·         Herhangi bir Nordtvedt etkisinin (Ay ve Yer’in Güneş'e doğru farklı yoğunluk derecelerinin neden olduğu varsayımsal bir farklı ivmelenmesi) olasılığı, güçlü eşdeğerlik ilkesini kuvvetli bir şekilde destekleyerek yüksek hassasiyetle dışlandı.

·         Einstein'ın gravite teorisi (genel görelilik teorisi) Ay'ın yörüngesini, lazer aralığı ölçümlerinin doğruluğu içinde tahmin etti.

·         Gösterge serbestliği, LLR tekniği ile gözlemlenen Yer-Ay sistemindeki göreceli etkilerin doğru fiziksel yorumunda önemli bir rol oynamaktadır.

·         Ay'a olan uzaklık milimetre hassasiyetile ölçülebilmektedir.

·         Lunar çekirdek-manto sınırının kutupsal düzleşmesi (2.2±0.6)×10−4 olarak belirlendi.

·         Ay'ın serbest çekirdek nutasyonu 367±100 yıl olarak belirlendi.


(a) Ay'a yerleştirilen Apollo 15 lunar lazer aralığı retroreflektör (LRRR) dizisinin bir bölümü ve (b) şematik görünümü

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_Laser_Ranging_experiment

7 Kasım 2020

 

GERİ (ay)
GERİ (ayda bilim)