Lunar Dom (lunar dome)

Bir lunar dom (kubbe), Ay’ın yüzeyinde bulunan bir tür shield (koruma) volkandır. Tipik olarak yerel deliklerden çıkan ve sonra kısmen yavaş yavaş soğuyan, yüksek viskoziteli, tahminen silis açısından zengin lavlardan oluşur. Lunar domlar, orta noktaya birkaç yüz metre yükseklikte hafif bir eğime sahip geniş, yuvarlak, dairesel unsurlardır. Tipik olarak 8-12 km çapındadır (20 km'ye kadar olabilir). Bazı domlar zirvede küçük bir krater içerir.

Bazı domların, mare-oluşturan akışlardan farklı bir mekanizma tarafından yaratılabilen, lunar maria ile aynı malzemelerden oluştuğu gösterilmiştir (lunar maria-tekil: mare, eski volkanik patlamaların oluşturduğu, Ay’daki büyük, karanlık, bazaltik düzlüklerdir). Bu domların, yüzeye mareden daha yakın olan daha küçük bir magma odasından oluştuğu düşünülmektedir; bu daha düşük bir basınçla sonuçlanır ve böylece lav daha yavaş akar. Magma, yüzeydeki bir çatlaktan yukarı doğru yükselir, ancak akış sonunda bir birincil havalandırma deliğinden yoğun hale gelir; yoğunluk daha sonra domun zirvesinde bir havalandırma kraterine neden olabilir.

Marius Tepeleri'ndeki lunar dom kümesi, Apollo 15'in olası bir iniş alanı olarak kabul edildi. Hortensius kraterlerinin yakınında ve Mons Rümker'in tepesinde ve Mare Fecunditatis'te T. Mayer'de lunar dom yoğunlaşmaları vardır. Kies Pi (π), Milichius Pi (π), Mons Gruithuisen Gamma (γ) ve Delta (δ) ve Gambart C, Beer ve Capuanus kraterlerinin yakınında tek lunar domlar da bulunur. Omega Cauchy (ω) ve Tau Cauchy (τ), Cauchy kraterinin yakınında bir çift dom oluşturur. Aynı şekilde Arago'nun yakınında Arago Alpha (α) ve Arago Beta (β) domlar vardır.

Mons Esam'ın güneyinde iki dom vardır. IAU (International Astronomical Union)'nun şu anda lunar domları isimlendirilmesini belirleyen kuralları yoktur, ancak profesyonel literatürde ve lunar bilimindeki uygulamaya göre, doma en yakın kraterin adı ve sonra keşif sırasını gösteren bir sayı konulmaktadır.

(a) Lunar Orbiter 3'ten Hortensius'un kuzeyindeki altı lunar domdan üçünün eğik görünümü, (b) Hortensius domlarının LRO görüntüsü (LRO: Lunar Reconnaissance Orbiter)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_dome

2 Ekim 2020 

GERİ (ay)
GERİ (ayın yüzeyi ve özellikler)