Globüller olarak da adlandırılan kuyrukluyıldızsal knotlar (düğümler, boğumlar, yumrular), Helis Nebula (NGC 7293), Halka Nebula (NGC 6720), Dambıl Nebula (NGC 6853), Eskimo Nebula (NGC 2392) ve Retina Nebula (IC 4406) dahil olmak üzere, biekaç gezegenimsi nebula (PNe) yakınlarda gözlemlenen yapılardır.
Gezegenimsi nebulaların evriminin ortak bir
özelliği olduğuna inanılıyor, ancak yalnızca en yakın örneklerde
çözülebilirler. Genellikle solar sistemin boyutundan (örn. Plüton'un
yörüngesinden) daha büyüktürler ve kütleleri Güneş'in kütlesinin yaklaşık 10−5
katıdır. Heliks nebulada yaklaşık 40 000 kuyrukluyıldızsal knot vardır.
Optik dalga boylarında, knotlar ‘yoğun, tozlu bir
moleküler globülün iyonize dışkabuğu’ olarak görülür ve merkezi yıldız
tarafından iyonize edilen ve aydınlatılan, arkada bir çubuk veya kuyruğu olan hilal şeklinde bir kafa oluşturur.
Moleküler hidrojen ve karbon monoksit
verilerinde, kuyrukluyıldızsal knotların kuyruklarının oldukça moleküler olduğu
gözlemlenmiştir. Merkezi küre, onu sürükleyen çevreleyen malzemeden en az 1000 kat daha yoğundur. Görünüm, yıldızından
uzağındaki bir kuyrukluyıldızın kuyruğuna benzer, ancak kuyruklu yıldızlar katı
gövdelerdir, boyut ve kütle olarak çok daha küçüktür.
Merkez yıldızın uzağında ve yakınında bulunan globüller
farklı özellikler gösterir. Helix Nebulanın yakın tarafında, her bir
kuyrukluyıldızsal knotun merkezi tozlu globülü, nebular zarfta yayılan [O III]
5007 angstrom ışığı absorpladığı için arka plana karşı karanlık görünür.
Uzaktakiler bu ışık kaynağını engellemezler, dolayısıyla bu karanlık görünümde değildir.
Ek olarak, merkez yıldızın yakınındaki küreciklerin belirgin bir arka
kuyrukları var gibi görünürken, daha uzakta bulunanlarda bu tür tanımlanmış
kuyruklar görülmez.
Gezegenimsi nebulalardaki kuyrukluyıldızsal
knotların kökeni hala bilinmemektedir ve aktif araştırmaya tabidir. Asimptotik
Dev Dal (AGB) aşamasında mı yaratıldıkları ve bir şekilde AGB-PN geçişinden sağ
çıkmayı mı başardıkları, yoksa yıldız zaten bir gezegenimsi nebula haline
geldiğinde mi yaratıldıkları belirsizdir.
Kuyrukluyıldızsal knotların oluşumunu ve evrimini
anlamak, yalnızca gezegenimsi nebulanın fiziksel özellikleri hakkında bir fikir
vermekle kalmayacak, aynı zamanda düşük - orta kütleli yıldızların yıldız
evriminin daha ayrıntılı bir resmini çizmeye yardımcı olacaktır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Cometary_knot
13 Mart 2022
GERİ (nebulalar)
