Kriminoloji, suç ve topluma aykırı davranışların (sapkın) disiplinler arası incelenmesidir. Kriminoloji, hem davranışsal hem de sosyal bilimlerde, öncelikle sosyologların, siyaset bilimcilerin, ekonomistlerin, hukuk sosyologlarının, psikologların, filozofların, psikiyatristlerin, sosyal hizmet uzmanlarının, biyologların, sosyal antropologların, hukuk ve hukuk bilim adamlarının araştırmalarından ve süreçlerden (adaletin yönetimini ve ceza adaleti sistemini tanımlayan) yararlanan çok disiplinli bir alandır.
Kriminologlar,
suç ile toplumun suça tepkileri arasındaki kesişimi araştıran ve inceleyen
kişilerdir. Profesyonel kriminologlar potansiyel suçluların davranış eğilimlerini
araştırır, incelemeler yapar, hipotezler formüle eder ve gözlemlenebilir
eğilimleri sistematik bir şekilde inceler.
Kriminologların
ilgi alanları arasında suçun ve suçluların doğası, ceza hukukunun kökenleri,
suçun etiyolojisi, suça karşı toplumsal tepki ve kolluk kuvvetlerinin ve ceza
kurumlarının işleyişinin incelenmesi yer alır.
Kriminolojinin
araştırmalarını, genel olarak üç hat üzerinden yönlendirdiği söylenebilir:
1.
Ceza hukukunun doğasını, yönetimini ve geliştiği
koşulları araştırır
2.
Suçun nedenselliğini ve suçluların kişiliğini
analiz eder
3.
Suçun kontrolü ve suçluların rehabilitasyonu
üzerinde çalışır
Dolayısıyla
kriminoloji, yasama organlarının, kolluk kuvvetlerinin, yargı kurumlarının,
ıslahevlerinin ve eğitimsel, özel ve kamuya ait sosyal kuruluşların faaliyetlerini
kapsamaktadır.
Suç
türleri ve tanımları
Hem
pozitivist hem de klasik okullar suç konusunda ortak bir görüşe sahiptir: Suç,
toplumun temel değerlerini ve inançlarını ihlal eden bir eylemdir. Bu değer ve
inançlar, toplumun üzerinde mutabakata vardığı kanunlar olarak ortaya çıkar. Ancak
iki tür yasa vardır:
·
Doğal yasalar, birçok kültür tarafından
paylaşılan temel değerlere dayanır. Doğal yasalar, kişilere (örneğin cinayet,
tecavüz, saldırı) veya mülke (hırsızlık, soygun) zarar vermeye karşı koruma
sağlar ve ortak hukuk sistemlerinin temelini oluşturur.
·
Tüzükler yasama organları tarafından çıkarılır; esrar
kullanımını ve kumar oynamayı yasaklayan yasalar gibi bazı yasaların tartışmalı
olmasına rağmen mevcut kültürel gelenekleri yansıtır. Marksist kriminoloji,
çatışma kriminolojisi ve eleştirel kriminoloji, devlet ile vatandaş arasındaki
ilişkilerin çoğunun rıza dışı olduğunu ve bu nedenle ceza hukukunun mutlaka
halkın inanç ve isteklerini temsil etmediğini, egemenlerin veya egemen sınıfın
çıkarları doğrultusunda uygulandığını iddia eder. Daha sağcı kriminolojiler,
devlet ile vatandaş arasında rızaya dayalı bir sosyal sözleşme olduğunu öne
sürme eğilimindedir.
Çağdaş
kriminolojik teoride, evrensel 'zarar' terimini yasal 'suç' teriminin yerine
kriminolojik tartışmaya sokarak liberal çoğulculuktan, kültürlülükten ve postmodernizmden
uzaklaşmak için hamleler yapıldı.
Alt
konular
Kriminolojinin
kapsadığı çalışma alanları:
·
Karşılaştırmalı kriminoloji; suç kalıplarındaki
farklılıkları ve benzerlikleri belirlemek için kültürler arası sosyal suç
olgusunu inceler.
·
Suç önleme; suçu ve suçluları azaltma ve
caydırma girişimidir. Özellikle hükümetlerin suçu azaltma, yasaları uygulama ve
ceza adaletini koruma çabalarına uygulanır.
·
Suç istatistikleri; suç haberleri veya
anekdotların aksine, suçla ilgili sistematik, nicel sonuçlara atıfta bulunur.
·
Suçlu davranışı.
·
Ceza kariyerleri ve vazgeçme.
·
Aile içi şiddet, evlilik veya birlikte yaşama
gibi aile içi bir ortamda meydana gelen şiddet veya diğer istismarlar.
·
Sapkınlık veya sapkınlık sosyolojisi, resmi
olarak yürürlüğe konmuş kurallar (örneğin suç) aracılığıyla sosyal normları
ihlal eden eylem ve/veya davranışlar ve sosyal normların gayri resmi
ihlallerini araştırır.
·
Ceza adaleti kurumlarının değerlendirilmesi.
·
Suç korkusu; gerçek suç mağduru olma
olasılığının aksine, suç mağduru olma korkusunu ifade eder.
·
Çocuk suçluluğu; reşit olmayan veya yasal reşit
olma yaşından küçük bir kişinin yasa dışı davranışlara katılma eylemidir.
·
Penoloji; çeşitli toplumların suç faaliyetlerini
bastırma ve cezai suçlardan hüküm giymiş kişiler için, uygun bir tedavi rejimi
yoluyla kamuoyunu tatmin edebilecek felsefe ve uygulamalarını ele alır.
·
Hukuk sosyolojisi; hukuk çalışmaları içinde
disiplinler arası bir yaklaşımdır.
·
Mağduroloji; mağdurlar üzerindeki psikolojik
etkiler, mağdurlar ve suçlular arasındaki ilişki, mağdurlar ile ceza adaleti
sistemi arasındaki etkileşimler ve mağdurlarla medya, işletmeler ve sosyal
hareketler gibi diğer sosyal gruplar ve kurumlar arasındaki bağlantılar dahil
olmak üzere mağduriyet çalışmasıdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Criminology
3 Mart 2024
GERİ (sosyalbilimler anasayfa)
