Kara (aynı zamanda kuru toprak, zemin veya toprak olarak da bilinir), Yer’in okyanus veya başka bir su kütlesi tarafından batırılmayan katı karasal yüzeyidir. Yer yüzeyinin %29.2'sini oluşturur; tüm kıtaları ve adaları içerir. Yer’in kara yüzeyi neredeyse tamamen kabuğun dış kısmını oluşturan kaya, toprak ve minerallerden oluşan bir tabakayla, regolit ile kaplıdır.
Kara Yer’in iklim
sisteminde, karbon döngüsüne, azot döngüsüne ve su döngüsüne dahil olarak
önemli bir rol oynar. Karanın üçte biri ağaçlarla kaplıdır, üçte biri tarım
için kullanılır ve onda biri kalıcı kar ve buzullarla kaplıdır. Geri kalanı
çöl, savan ve çayırdan oluşur.
Kara arazisi büyük ölçüde
değişiklik gösterir; dağlar, çöller, ovalar, platolar, buzullar ve diğer yer
şekillerinden oluşur. Fiziksel jeolojide arazi iki ana kategoriye ayrılır;
Sıradağlar ve kraton adı verilen nispeten düz iç kısımlar. Her ikisi de milyonlarca
yıl boyunca levha tektoniği yoluyla oluşur.
Yer’in su döngüsünün
önemli bir parçası olan akarsular, manzarayı şekillendirir, kayaları oyar,
çökeltileri taşır ve yeraltı suyunu yeniler. Yüksek irtifalarda veya enlemlerde
kar, yüzlerce veya binlerce yıl boyunca sıkışıp yeniden kristalleşerek buzullar
oluşturur; bunlar o kadar ağır olabilir ki, Yer’in kabuğunu bükebilir.
Karanın yaklaşık yüzde
30'u, yağıştan kazandığından daha fazla suyun buharlaşma yoluyla kaybedilmesi
nedeniyle kuru bir iklime sahiptir. Isınan hava yükseldiğinden rüzgarlar oluşur,
ancak Yer’in dönüşü ve eşit olmayan güneş dağılımı da bunda rol oynar.
Kara genellikle Yer’in
katı ve kuru yüzeyi olarak tanımlanır. Aynı zamanda nehirler, göller ve
biyosfer dahil olmak üzere, sahip olduğu kolektif doğal kaynaklara da atıfta
bulunabilir. Tarım ve mimari de dahil olmak üzere karanın insan tarafından
manipülasyonu da karanın bir parçası olarak kabul edilebilir. Kara, üzerinde toprağın
bulunduğu kaya tabakası olan kıtasal kabuktan oluşur.
Modern kara bitkileri ve
hayvanları suda yaşayan canlılardan evrimleşmiş olsa da, Yer’in ilk hücresel
yaşamı muhtemelen karada ortaya çıktı. Karada hayatta kalmak, Yer’deki suyun
yalnızca yüzde üçünü oluşturan nehirlerden, akarsulardan, göllerden ve
buzullardan gelen tatlı suya bağlıdır.
Tarih boyunca insan
faaliyetlerinin büyük çoğunluğu tarımı ve çeşitli doğal kaynakları destekleyen
yaşanabilir kara alanlarında gerçekleşmiştir. Son yıllarda bilim adamları ve
politikacılar, bozulmuş toprağın eski haline getirilmesi, biyolojik çeşitliliğin
korunması, nesli tükenmekte olan türlerin korunması ve iklim değişikliğinin ele
alınması gibi önlemler yoluyla araziyi ve biyosferini daha sürdürülebilir bir
şekilde yönetme ihtiyacını vurguluyorlar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Land
27 Kasım 2024
GERİ (doğal kaynaklar)
