Gluon füzyon: Çarpışan partiküller
hadronlarsa (proton veya antiproton gibi), hadronla iki gluonun çarpışmasına
benzer. Bir Higgs partikül üretiminde en basit yol iki gluonun, bir sanal
kuarklar döngüsünde biraraya gelmesidir. Partiküllerin Higgs bozonda eşleşmesi
kütleleriyle orantılı olduğundan, bu proses ağır partiküller için daha
uygundur; örneğin, en ağır kuarklar olan ‘üst’ ve ‘alt’ kuarklar gibi (Şekil-1 a).
Zayıf bozon füzyon: İki anti-fermiyon çarpıştığında
iki değiştokuşla, bir Higgs bozonu emitleyen, bir sanal W veya Z bozon oluşur.
Çarpışan fermiyonların aynı tipte olması gerekmez; örneğin, bir ‘yukarı’ kuark
bir anti-‘aşağı’ kuarkla bir Z bozonu değiştokuş edebilir (Şekil-1 b).
Higgs ışınım: Bir elementer fermiyon
bir anti-fermiyonla (örneğin, bir kuark ve bir anti-kuark, veya bir elektron ve
bir pozitron gibi) çarpıştığında, bir sanal W veya Z bozunu oluşturacak şekilde
birleşir; bu partikül yeterli enerji taşıyorsa bir Higgs bozonu emitler, yani
çıkarır (Şekil-1 c).
Üst füzyon (Top fusion): Gluon füzyonu ile Higgs
üretimi, bir dizi kütle için baskın bir prosestir. Bu proses çarpışan iki gluon
içerir, her biri ağır bir kuark-antikuark çiftine bozunur. Daha sonra, her bir
çifti oluşturan bir kuark ve anti-kuark, bir Higgs partikülü oluşturmak üzere
birleşebilir (Şekil-1 d).
Kütle enerji
merkezinin √s bir fonksiyonu olarak 175 GeV kütleli bir Higgs bozonunun çeşitli
üretim mekanizmalarının bir özeti Şekil-2’de görülmektedir.
Şekil-2: LHC (Large Hadron Collider)’de √s = 14 TeV kütle merkez değeri
için Higgs üretimi
12 Kasım 2019
GERİ
(Higgs bozonu)
