Herşeyin Teorisi (theory of everything)

Herşeyin teorisi (TOE), bilinen tüm fizik fenomenlerini bağlayan, onları tümüyle açıklayan ve yürütülen herhangi bir deneyin sonucunu prensipte tahmin edebilen kuramsal fizikte varsayımsal bir kuramdır. Kuram; kuvvetli etkileşim, zayıf etkileşim, elektromagnetik etkileşim ve kütle çekim (gravite) etkileşimi olmak üzere dört temel etkileşimden hareket ederek, bu etkileşimler için gerekli olan değiş tokuş bozonlarını da (her bir etkileşim türü için farklı özellikleri ile) söz konusu sınıflandırmaya dahil eden standart modelin ortak bir çatı altında toplanabileceği fikrinden yola çıkmıştır.

Kuvvetli etkileşim (gluonlar), kuarklar ve gluonlar arasındaki etkileşimdir ve kuantum renk dinamiği kuramı (QCD) ile betimlenir. Güçlü etkileşim, gluonlar tarafından taşınan ve kuarklar ile antikuarklara, ayrıca gluonların kendilerine etki eden kuvvettir. (Kuantum renk dinamiği, kuramsal fizikte güçlü etkileşimi tanımlayan kuramdır. Güçlü etkileşim renk yükü kuvvetinin bir sonucudur. Renk yükü, kuantum renk dinamiği teorisindeki partiküllerin güçlü etkileşimiyle alakalı olan kuark ve gluonların bir özelliğidir).

Zayıf etkileşim (W ve Z bozonları), pek çok partikülün ve hatta pek çok atom çekirdeğinin kararsız olmasının nedenidir. Zayıf kuvvetin etki ettiği partikül bozunarak kendisiyle akraba bir partiküle dönüşür; bu sırada bir elektron ile bir nötrino çiftini ortaya çıkartır. W ve Z bozonları, zayıf etkileşime aracılık eden temel partiküllerdir.

Elektromagnetik kuvvet (foton), elektrik yüklü bir partikülün magnetik alandan geçerken üzerine etki eden kuvvettir; bir magnetik alan, elektrik yüklü partiküller hareket ettiğinde ortaya çıkar.

Yerçekim kuvveti (graviton), kütleli her şeyin gezegenler, yıldızlar ve galaksiler de dahil olmak üzere birbirine doğru çekildiği veya hareket ettiği doğal bir fenomendir. Enerji ve kütle eşdeğer olduğu için ışık da dahil olmak üzere, her türlü enerji kütle çekimine neden olur ve onun etkisi altındadır.

Elektro-zayıf kuvvet veya etkileşim nedir?: Elektro-zayıf etkileşim, doğanın bilinen dört temel etkileşiminin ikisinin birleştirilmiş açıklamasıdır: bunlar, elektromagnetik kuvvet  zayıf kuvvettir.

Elektromagnetik ve zayıf etkileşimin Abdussalam, Sheldon Glashow ve Steven Weinberg tarafından kısmen birleştirilmesi bazı umutlar doğurduysa da, aradan geçen zamana rağmen deneyleri ve kuramları tatmin edecek nitelikte yeni birleştirimler henüz sağlanamamıştır.

Bu kuram, "son kuram" olarak da adlandırılır. Yirminci yüzyıl boyunca kuramsal fizikçiler tarafından, evrendeki her şeyi açıklayabilecek birçok kuram önerilmesine rağmen, bunların hiçbirisi şimdiye kadar deneylerle doğrulanmamış, doğrulanamamıştır. HŞK'yi oluşturmakta başlıca sorun, fizikte çözülememiş problemlerden biri olan; genel görelilik ve kuantum mekaniğinin birleştirilmesindeki zorluktur. Kısaca klasik fiziğin sonsuza uzanımı ve partiküller ile açıklanan kuantum dünyasının birleşmesi yeniden normalizasyon problemlerini de beraberinde getiriyor.

Genel görelilik (izâfiyet) ya da göreliliğin genel kuramı, 1916 yılında Albert Einstein tarafından yayımlanan kütle çekimin geometrik kuramı, ve bugün modern fizikte kütle çekimi tanımladığı düşünülen kuramdır. Genel görelilik, özel görelilik ve Newton’un evrensel kütle çekim yasasını genelleştirerek kütle çekimin uzay ve zaman ya da uzay-zamanda tanımlanmasını sağlar.

Kuantum mekaniği; madde ve ışığın, atom ve atomaltı seviyelerdeki davranışlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Nicem mekaniği veya dalga mekaniği adlarıyla da anılır. Kuantum mekaniği; moleküllerin, atomların ve bunları meydana getiren elektron, proton, nötron, kuark, gluon gibi partiküllerin özelliklerini açıklamaya çalışır. Çalışma alanı, partiküllerin birbirleriyle ve ışık, X-ışını, gama ışını gibi elektromagnetik radyasyonlarla olan etkileşimlerini de kapsar.

Herşeyin Kuramı terimin teknik literatüre girişi, fizikçi John Ellis tarafından 1986 yılında Nature dergisinde yayınlanan makalesi ile gündeme gelmiştir. Zamanla bu terim kuantum mekaniğinin popüler konuları arasına girmiş, tabiattaki temel tüm etkileşim ve partikül kuramlarını (yerçekimi için genel görelilik, elektromagnetizma için temel partikül fiziğindeki standart model, iki çekirdek etkileşimi ve bilinen temel partiküller) birleştiren ve açıklayan tek bir kuramı tanımlamak için kullanılmaya başlanmıştır.

Bu teoride tek sorun kuramı kavramsal halde toparlamaya çalışmak değil, aynı zamanda çok yüksek enerjilerin deneysel görünüşlerinin de incelenmesi gerektiğidir. Bu konudaki dikkate değer girişimler;

·         Süper simetri
·         Sicim kuramı
·         Döngü (loop) kuantum kütle çekimidir

 


https://tr.wikipedia.org/wiki/Her_%C5%9Feyin_teorisi

21 Haziran 2019


GERİ (astrofizik)
GERİ (standart model; teoriler birleşecek mi??)
GERİ (gravitasyon ve görelilik)
GERİ (partikül fiziği standart model)
GERİ (standart modelin açıklayamadığı sorular)
GERİ (genel rölativiteye alternatifler)
GERİ (paradigmalar)