Prof. Dr. Bilsen Beşergil: Güçlü Program (Strong programme)

Güçlü program veya güçlü sosyoloji, özellikle David Bloor, Barry Barnes, Harry Collins, Donald A. MacKenzie ve John Henry ile ilişkilendirilen çeşitli bilimsel bilgi sosyolojisidir (SSK). Güçlü programın Bilim ve Teknoloji Çalışmaları üzerindeki etkisi benzersiz olarak kabul edilmektedir (Latour 1999). Büyük ölçüde Edinburgh merkezli düşünce okulu, paylaşılan bir paradigmaya bağlılıkla birbirine bağlı bir bilimsel topluluğun varlığının, normal bilimsel faaliyet için bir ön koşul olduğunu göstermiştir.

Güçlü program, sosyolojinin uygulanmasını frenoloji gibi ‘başarısız’ veya ‘yanlış’ teorilere sınırlayan ‘zayıf’ bilim sosyolojilerine karşı bir tepkidir. Başarısız teoriler, araştırmacıların gizli siyasi veya ekonomik çıkarlar gibi önyargılarına göndermede bulunarak açıklanabilir.

Sosyoloji, doğanın bir gerçeğini ortaya çıkaran başarılı teorilerle ancak marjinal olarak ilgili olabilirdi. Güçlü program, hem ‘doğru’ hem de ‘yanlış’ bilimsel teorilerin aynı şekilde ele alınması gerektiğini öne sürdü. Her ikisine de kültürel içerik ve kişisel çıkar gibi sosyal faktörler veya koşullar neden olur. İnsan bilişinde var olan bir şey olarak tüm insan bilgisi, oluşum sürecinde bazı sosyal bileşenleri kapsamalıdır.

David Bloor tarafından formüle edildiği gibi, güçlü programın dört vazgeçilmez bileşeni vardır:

· Nedensellik: Belirli bir bilgi türüne yönelik iddiaları ortaya çıkaran koşulları (psikolojik, sosyal ve kültürel) inceler.

· Tarafsızlık: başarılı olduğu kadar başarısız bilgi iddialarını da inceler.

· Simetri: Aynı tür açıklamalar hem başarılı hem de başarısız bilgi iddiaları için kullanılır.

· Yansıtma: Sosyolojiye uygulanabilir olmalıdır.