Bir gözlem aletini bir gök cismine yöneltmek için, bunun
gökyüzündeki konumunu büyük bir duyarlılıkla bilmek gerekir. Bunun için
birtakım koordinat sistemleri kullanılır; gökyüzünün herhangi bir noktasının
konumu, bir referans düzlemine bağlı iki parametreyle belirlenir. Başlıca koordinat
sistemleri arasında: yatay sistem, ekvatoryal sistem, ekliptik sistem, galaktik
sistem, supergalaktik sistemler sayılabilir.
En çok kullanılan sistemlerden biri, ekvator koordinat sistemidir. Coğrafi koordinat sisteminin (enlem
ve boylam) benzeri olan bu sistemde, referans düzlemi, Dünya ekvatorunun
düzlemiyle çakışan gök ekvatorudur. Burada, gök kürenin her noktasının konumu
bahar açısı (α) ve yükseklik (δ) ile işaretlenir. Bunların Dünya'da kullanılan
benzerleri bahar açısı için boylam, yükseklik (rakım) için enlemdir. Başlangıç
boylamı olan Greenwich meridyeninin eşdeğeri, kutuplardan ve Güneş'in ilkbahar
ılım noktasındayken yer aldığı gökyüzü noktasından geçen büyük bir çemberdir
(saat çemberi). Bu sistem, gözlem yerinden bağımsız olma üstünlüğünü taşır, iki
dönme ekseninden biri Dünya kutuplarından geçen eksene paralel olan bütün
teleskoplarda kullanılır.
Gökyüzünde ekvatoral koordinat sisteminin tanımı;
gözlemci kürenin merkezindedir
gözlemci kürenin merkezindedir
Yaygın olarak kullanılan bir başka sistem, yatay koordinat sistemidir; bunun
referans düzlemi, gözlem yerinin ufkuna paralel olan düzlemdir. Sistemde gök kürenin
her noktası ufuktan olan yükseklik ve Güney açısıyla işaretlenir. Yükseklik söz
konusu noktayı ufuktan ayıran açı, Güney açısı ise Güney doğrultusuyla yaptığı
açıdır. Yatay koordinat sistemi, altazimut tipi bir donanımı olan, yani yatay
ve düşey eksenler çevresinde hareket edebilen aletlerde kullanılır. Ancak bir
gök cisminin bu şekilde tanımlanan koordinatları belli bir yerde ve belli bir
anda geçerlidir; Dünya'nın dönmesi nedeniyle koordinatlar sürekli olarak
değişir.
Yatay koordinatlar, gözlemcinin üzerinde merkezileşmiş
bir gök küresi kullanır
bir gök küresi kullanır
Yanılsama ve Gerçek
Takımyıldızlar bir perspektif etkisinden kaynaklanır.
Bunlar, birbirine yakın doğrultularda yer alan, ancak Dünyaya uzaklıkları çok
farklı olan yıldızlarca çizilir. Örneğin, koltuk takımyıldızının gökyüzünde W
çizen yıldızları gerçekte 45 ışık yılıyla 700 ışık yılı arasında değişen
uzaklıklarda yer almaktadır.
Takımyıldızların çoğunun yıldızı, fiziksel bir bağlantısı
varmış gibi gözükse de aslında hiçbir şekilde fiziksel bağlantıları yoktur,
takımyıldızını oluşturan her yıldız birbirine oldukça uzak mesafededirler.
Yıldızlar gökyüzünde belirmeye başladığında, daha belirgin yıldızlar göze
çarpar ve bu da bir yanılsama etkisi yaparak yıldızların sanki yan yana
duruyormuş gibi gözükmesini sağlar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Horizontal_coordinate_system
https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6ky%C3%BCz%C3%BC_koordinat_sistemi
19 Eylül 2019
GERİ (takımyıldız)
