Gezegensel yaşanabilirlik, bir gezegenin veya doğal uydunun hayata uygun ortamlar geliştirme ve sürdürme potansiyelinin ölçüsüdür. Yaşam, doğrudan bir gezegende veya uyduda endojen olarak üretilebilir veya panspermi olarak bilinen varsayımsal bir süreç yoluyla başka bir vücuttan ona aktarılabilir. Ortamların yaşanabilir olarak kabul edilmesi için yaşam içermesi gerekmediği gibi, yaşamın ortaya çıkabileceği tek alan olarak kabul edilen yaşanabilir bölgeler (HZ) de değildir.
Yer’in
ötesinde yaşamın varlığı bilinmediğinden, gezegenin yaşanabilirliği büyük
ölçüde Yer’deki koşulların ve Güneş ile Solar Sistemin yaşamın gelişmesine uygun
görünen özelliklerinin bir tahmininden kaynaklanmaktadır. Özellikle ilgi çekici
olan, yalnızca daha basit, tek hücreli canlıların değil, Yer üzerindeki
karmaşık, çok hücreli organizmaların varlığını sürdürmesini sağlayan
faktörlerdir. Bu kapsamdaki araştırma ve teori, astronomi, gezegen bilimi ve
yeni ortaya çıkan astrobiyoloji disiplini gibi bir dizi doğa biliminin bir
bileşenidir.
Yaşam
için mutlak bir gereklilik bir enerji kaynağıdır. Gezegensel yaşanabilirlik
kavramı, bir astronomik cismin yaşamı destekleyebilmesi için diğer birçok
jeofizik, jeokimyasal ve astrofizik kriterin karşılanması gerektiğini ima eder.
NASA, astrobiyoloji yol haritasında temel yaşanabilirlik kriterlerini 'sıvı suyun geniş bölgeleri, karmaşık
organik moleküllerin birleşmesi için uygun koşullar ve metabolizmayı sürdürmek
için enerji kaynakları' olarak tanımladı. Ağustos 2018'de araştırmacılar su
dünyalarının yaşamı destekleyebileceğini bildirdi.
Yaşanabilirlik
göstergeleri ve biyolojik imzalar, gezegensel ve çevresel kapsamda
yorumlanmalıdır. Bir cismin yaşanabilirlik potansiyelini belirlerken çalışmalar
onun kütle bileşimine, yörünge özelliklerine, atmosferine ve potansiyel
kimyasal etkileşimlere odaklanır. Önemli yıldız özellikleri arasında kütle ve
parlaklık, istikrarlı değişkenlik ve yüksek metaliklik yer alır. Yer-benzeri-kimya
potansiyeline sahip kayalık, ıslak karasal tip gezegenler ve aylar,
astrobiyolojik araştırmaların birincil odak noktasıdır, ancak daha spekülatif
yaşanabilirlik teorileri zaman zaman alternatif biyokimyaları ve diğer
astronomik cisim türlerini inceler.
Yaşanabilirlik modelleri (örn.
yaşanabilirlik ölçümleri), karasal yaşanabilirlik (örn. paleo-Yer), solar sistemin
yaşanabilirliği (örn. Mars), yaşanabilir dış gezegenler (örn. potansiyel
biyosferler), radyo astronomi (örn. yıldız aktivitesi), arkeoastronomi (örn. Taino
kızılderililerinin astronomisi). (hou.usra.edu)
https://en.wikipedia.org/wiki/Planetary_habitability
11 Eylül 2024
GERİ (astrobiyoloji)
