Gezegensel oşinografi (astro-oşinografi veya dış-oşinografi olarak da adlandırılır), Yer dışındaki gezegenler ve aylardaki okyanusların incelenmesidir. Bu daldaki çalışmalar, astrobiyoloji, astrokimya ve gezegen jeolojisi gibi diğer gezegen bilimlerinden farklı olarak, Satürn'ün uydusu Titan ve Jüpiter'in uydusu Europa'daki yeraltı okyanuslarının keşfinden sonra başladı.
Bu
alan, daha sonraki görevler, ayların kaya veya buz tabakasının altındaki okyanuslara
ulaşana kadar spekülatif olmaya devam edecek. Neptün'deki elmastan yapılmış
okyanuslardan, Jüpiter'in yüzeyinin altında bulunabilecek devasa bir sıvı
hidrojen okyanusuna kadar, Solar Sistemideki gök cisimlerinin okyanusları ve
hatta okyanus dünyaları hakkında birçok teori vardır.
Jeolojik
tarihlerinin başlarında, Mars ve Venüs'ün büyük su okyanuslarına sahip olduğu
teorileştirildi. Mars okyanusu hipotezi, Mars yüzeyinin neredeyse üçte birinin
bir zamanlar suyla kaplı olduğunu ve kontrolden çıkan bir sera etkisinin
Venüs'ün küresel okyanusunu kaynatmış olabileceğini öne sürüyor.
·
Suda çözünmüş tuzlar ve amonyak gibi bileşikler
donma noktasını düşürür, böylece dünya dışı ortamlarda tuzlu su veya
konveksiyonlu buz gibi büyük miktarlarda su bulunabilir.
·
Pek çok cüce gezegenin ve doğal uydunun
yüzeyinin altında doğrulanmamış okyanusların var olduğu tahmin ediliyor; özellikle,
Europa ayı’nın okyanusunun Yer’in iki katından fazla su hacmine sahip olduğu
tahmin edilmektedir.
·
Solar sistemdeki dev gezegenlerin de bileşimlerinin
henüz doğrulanmamış sıvı atmosferik katmanlara sahip olduğu düşünülüyor.
·
Yıldızların çevresinde yaşanabilir bir bölge
içindeki sıvı sudan oluşan yüzey okyanusları da dahil olmak üzere, dış
gezegenlerde ve dış uydularda okyanuslar da mevcut olabilir.
Okyanus
gezegenleri, yüzeyi tamamen sıvıyla kaplı olan varsayımsal bir gezegen türüdür.
Yerküre
dışı okyanuslar sudan veya diğer elementlerden ve bileşiklerden oluşabilir. Yerküre
dışı yüzey sıvılarının doğrulanmış tek büyük kararlı kütleleri, su yerine
hidrokarbonlardan oluşan Titan gölleridir. Ancak Solar Sistemin başka
yerlerinde yer altı su okyanuslarının varlığına dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır.
Solar Sistemdeki yüzey altı su okyanusları için en iyi bilinen adaylar
Jüpiter'in uyduları Europa, Ganymede ve Callisto ile, Satürn'ün uyduları
Enceladus ve Titan’dır.
Her
ne kadar Yer, yüzeyinde büyük sabit sıvı su kütleleri bulunan ve Solar Sistemdeki
tek gezegen olsa da, diğer gök cisimlerinin büyük okyanuslara sahip olduğu
düşünülüyor. Haziran 2020'de NASA bilim insanları, matematiksel modelleme
çalışmalarına dayanarak, Samanyolu galaksisinde okyanuslara sahip ötegezegenlerin
yaygın olabileceğinin muhtemel olduğunu bildirdi.
Gaz
devlerinin iç yapısı tam olarak anlaşılamamıştır. Bilim adamları, aşırı basınç
altında hidrojenin süperkritik bir sıvı gibi davranacağından, dolayısıyla
Jüpiter gibi gaz devlerinin iç kısımlarında sıvı hidrojen okyanuslarının oluşma
ihtimalinden şüpheleniyorlar. Neptün ve Uranüs başta olmak üzere buz devlerinde
sıvı karbon okyanuslarının var olduğu öne sürülüyor. Magma okyanusları,
gezegenin veya doğal uydunun tamamen veya kısmen erimiş olduğu herhangi bir
gezegende ve bazı doğal uydularda birikim dönemlerinde bulunur.
Oşinografi
(oceanography)
https://en.wikipedia.org/wiki/Planetary_oceanography
5 Eylül 2024
