Genetik modifikasyon veya genetik manipülasyon olarak da adlandırılan genetik mühendisliği, bir organizmanın genlerinin teknoloji kullanılarak değiştirilmesi ve manipülasyonudur. Geliştirilmiş veya yeni organizmalar üretmek için, tür sınırları içinde ve tür sınırları arasında genlerin aktarımı da dahil olmak üzere, hücrelerin genetik yapısını değiştirmek için kullanılan bir dizi teknolojidir.
Yeni
DNA, ilgili genetik materyalin rekombinant DNA yöntemleri kullanılarak izole
edilmesi ve kopyalanmasıyla veya DNA'nın yapay olarak sentezlenmesiyle elde
edilir. Bu DNA'yı konakçı organizmaya eklemek için genellikle bir yapı
oluşturulur ve kullanılır. İlk rekombinant DNA molekülü, 1972 yılında Paul Berg
tarafından maymun virüsü SV40'ın DNA'sının lambda virüsüyle birleştirilmesiyle
yapıldı.
İşlem,
gen eklemenin yanı sıra genleri çıkarmak veya 'nakavt etmek' için de kullanılabilir.
Yeni DNA rastgele yerleştirilebilir veya genomun belirli bir kısmına hedeflenebilir.
Genetik
mühendisliği yoluyla üretilen bir organizmanın genetiği değiştirilmiş (GM)
olduğu kabul edilir; ortaya çıkan varlık, genetiği değiştirilmiş bir
organizmadır (GMO).
·
İlk GMO, 1973 yılında Herbert Boyer ve Stanley
Cohen tarafından üretilen bir bakteriydi.
·
Rudolf Jaenisch, 1974 yılında bir fareye yabancı
DNA yerleştirerek ilk GM'li hayvanı yarattı.
·
Genetik mühendisliğine odaklanan ilk şirket olan
Genentech, 1976 yılında kuruldu ve insan proteinlerinin üretimine başladı.
·
Genetiği değiştirilmiş insan insülini 1978'de
üretildi ve insülin üreten bakteriler 1982'de ticarileştirildi.
·
Genetiği değiştirilmiş gıdalar, Flavr Savr
domatesinin piyasaya sürülmesiyle 1994'ten beri satılıyor.
·
Flavr Savr daha uzun bir raf ömrüne sahip olacak
şekilde tasarlandı, ancak mevcut GM'lu mahsullerin çoğu, böceklere ve
herbisitlere karşı direnci artırmak için değiştiriliyor.
·
Evcil hayvan olarak tasarlanan ilk GMO olan
GloFish, Aralık 2003'te Amerika Birleşik Devletleri'nde satıldı.
·
2016 yılında büyüme hormonuyla değiştirilmiş
somon balığı satıldı.
Genetik
mühendisliği araştırma, tıp, endüstriyel biyoteknoloji ve tarım dahil olmak
üzere birçok alanda uygulanmıştır. Araştırmalarda GMO'lar, fonksiyon kaybı,
fonksiyon kazanımı, izleme ve ekspresyon deneyleri yoluyla gen fonksiyonunu ve
ifadesini incelemek için kullanılır. Belirli koşullardan sorumlu genleri devre
dışı bırakarak, insan hastalıklarına yönelik hayvan modeli organizmalar
yaratmak mümkündür.
Genetik
mühendisliği, hormon, aşı ve diğer ilaçları üretmenin yanı sıra, gen terapisi
yoluyla genetik hastalıkları tedavi etme potansiyeline de sahiptir. Çin
hamsteri yumurtalık hücreleri endüstriyel genetik mühendisliğinde
kullanılmaktadır. Ayrıca mRNA aşıları, COVID-19 gibi virüsleri tedavi etmek
için genetik mühendisliği yoluyla yapılmaktadır. İlaç üretmek için kullanılan
tekniklerin aynı zamanda çamaşır deterjanı, peynir ve diğer ürünler için enzim
üretimi gibi endüstriyel uygulamaları da olabilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Genetic_engineering
13
Temmuz 2024
GERİ (biyoloji)
