Gelgit tabloları, öngörülen süreleri ve genliği (veya ‘gelgit
aralığı’) bulmak için herhangi bir yerel ayar için kullanılabilir. Tahminler,
Güneş ve Ayın hizalanması, gelgitin fazı ve genliği (derin okyanustaki
gelgitlerin paterni), okyanusların amhidromik sistemleri (gelgit düğümü) ve
kıyı şeridinin şekli ve kıyıya yakın batimetri (su, deniz, göl ve okyanus
tabanlarının derinlik ölçmek suretiyle topoğrafik ölçümlerinin yapılması) gibi
birçok faktörden etkilenir.
Ancak bunlar sadece tahminlerdir, gelgitin gerçek zamanı ve
yüksekliği rüzgar ve atmosferik basınçtan etkilenir.
Gelgit olayları üç kategoride toplanabilir:
·
Günlük gelgit (diurnal tide): Genelde tropik
bölgelerde görülen, bir Ay gününde bir yükselme ve bir alçalma şeklinde oluşan
gelgit türüdür.
·
Yarı-günlük gelgit (semi-diurnal tide): Genellikle
Kuzey Avrupa kıyılarında görülen, iki yükselme ve iki alçalma şeklinde oluşan
gelgit olayıdır.
·
Karışık gelgit (mixed tide): Genellikle Kuzey
Amerika kıyıları ve Avustralya kıyılarında görülen, iki yükselme ve iki alçalma
ile bütünleşik şekilde oluşan gelgit olayına verilen isimdir.
Gelgitler, lunitidal aralığı belirleyen bir dizi faktöre
bağlı olarak saatlerden yıllara kadar değişen zaman aralıklarında değişir.
Doğru kayıtlar yapmak için sabit istasyonlardaki gelgit göstergeleri zaman
içindeki su seviyesini ölçer. Göstergeler, dakikalardan daha kısa periyotlara
sahip dalgaların neden olduğu varyasyonları göz ardı eder. Bu veriler
genellikle ortalama deniz seviyesi olarak adlandırılan referans (veya veri)
seviyesiyle karşılaştırılır.
Gelgitler, Güneş'in ve Ay'ın Yerkürenün suyu üzerindeki kütle
çekiminden kaynaklanır. Güneş, Ay ve Dünya düz bir çizgi (sol) oluşturduğunda,
normalden daha yüksek ve daha düşük gelgitler oluşur. Buna karşılık, Güneş -
Dünya ve Ay - Dünya arasındaki çizgiler birbirine dik olduğunda (sağda), yüksek
gelgitler ve düşük gelgitler hafifler
https://en.wikipedia.org/wiki/Tide
https://www.britannica.com/science/tide
1 Ağustos 2020
GERİ (ay)
GERİ (ayın
yörüngesi)
