Geçiş (transition) dipol momenti veya geçiş momenti genellikle dnm, ile tanımlanır; bir başlangıç durumu m ve bir son durum n arasındaki geçişle ilişkili elektrik dipol momentidir.
Genel olarak, geçiş dipol momenti, iki durumla ilişkili faz
faktörlerini içeren karmaşık bir vektör miktardır. Yönü, sistemin belirli bir
polarizasyonun elektromagnetik dalgasıyla nasıl etkileşime gireceğini
belirleyen geçişin polarizasyonunu verirken, büyüklüğünün karesi, sistem
içindeki yük dağılımından dolayı etkileşimin gücünü verir.
Geçiş dipol momentinin SI birimi Coulomb-metre (Cm) 'dir;
diğer bir birim Debye'dir (D).
Bir tek yüklü partikül
Bir tek yüklü partikülün |Ψa ñ‘den |Ψb ñ haline değiştiği geçiş
için transition dipol momenti
(t.d.m.),
(t.d.m. a ® b) = |Ψb ñ (qr) |Ψa ñ = q ∫ Ψb* (r) r
Ψa
(r) d3 r
q: partikülün yükü,
r: partikülün konumudur.
Geçiş dipol momenti, bir konum operatörü diagonal olmayan matris elementinin partikül yüküyle
çarpımı olarak da gösterilebilir:
(t.d.m. x-komponentinin a ® b) =
= á
Ψb | (qx) |Ψa ñ = q ∫ Ψb* (r) x Ψa
(r) d3 r
Çok yüklü partiküller
Geçiş (transition), bir yüklü partikülden daha çok sayıda
yüklü partiküllerle ilişkiliyse, geçiş dipol momenti bir elektrik dipol momente
benzer şekilde tanımlanır. Konumların toplamı yük tarafından belirlenir. Eğer
i’nci partikülün yükü qi, konum operatörü ri ise, geçiş dipol momenti:
(t.d.m. a ® b) = á
Ψb | (q1r1
+ q2r2 + …) |Ψa ñ =
= ∫ Ψb* (r1, r2, …) (q1r1 + q2r2 + …) Ψa
(r1, r2, …) d3
r1 d3 r2
…
Momentum yoluyla tanımlama
Sıfır manyetik alanda, rölativistik olmayan m kütleli tek
bir partikül için geçiş dipol momenti, alternatif olarak momentum operatörü
cinsinden yazılabilir.
i ħ
á Ψa | r |Ψb ñ = ¾¾¾¾¾¾ á
Ψa | p |Ψb ñ
(Eb
– Ea) m
https://en.wikipedia.org/wiki/Transition_dipole_moment
11 Aralık 2020
