Geçici lunar fenomeni (Transient lunar phenomenon, TLP) veya
lunar geçici fenomeni (LTP), Ay'ın yüzeyinde kısa ömürlü bir ışık, renk veya
görünüm değişikliğidir. Terim, Patrick Moore’un ortak yazarlığında 1968'de
yayınlanan NASA Teknik Raporu R-277 Lunar Olaylarının Kronolojik Kataloğunda
yayımlandı.
Kısa-ömürlü lunar fenomeni iddiaları en az 1000 yıl öncesine
dayanıyor; bazıları bağımsız olarak birden fazla olay veya saygın bilim insanı
tarafından gözlemlendi. Bununla birlikte, geçici lunar fenomeni raporlarının
çoğu yenidenüretilemezdir (irreproducible)
ve kökenlerini açıklamak için alternatif hipotezler arasında ayrım yapmak için
kullanılabilecek yeterli kontrol deneylerine sahip değildir.
Geçici lunar olaylarının raporları, sisli yamalardan lunar
manzarasının kalıcı değişikliklerine kadar uzanır. Astronom Cameron bunları şu
şekilde sınıflandırır:
·
Gazlar; sisler ve diğer karartma biçimleriyle
ilgili
·
Kırmızımsı renkler
·
Yeşil, mavi veya mor renkler
·
Parlaklıklar
·
Koyuluklar (kararmalar)
En son 2254 olayın 6. yüzyıla kadar uzandığı, geçici ay
olaylarının iki kapsamlı kataloğu mevcuttur. Bu olayların en güvenilir olanı,
en az üçte biri Aristarchus platosunun çevresindendir.
(a) Barbara M.
Middlehurst ve Patrick Moore tarafından yapılan 300 TLP anketine dayanan bu
harita, gözlemlenen olayların yaklaşık dağılımını gösterir (kırmızı renkli
olaylar kırmızı; geri kalanlar sarıdır), (b) TLP raporu mahaller dağılımı
(1968); (1) Aristarchus, (2) Platon, (3) Mare Crisium, (4) Tycho, (5) Kepler,
(6) Grimaldi, (7) Copernicus, (8) Alphonsus, (9) Gassendi, (10) Ross D.
(Fotoğraf: NASA)
https://en.wikipedia.org/wiki/Transient_lunar_phenomenon
https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0004-637X/697/1/1
10 Ekim 2020
GERİ
(ayın yüzeyi ve özellikler)
