Galaktik Bulge (galactic bulge)

Astronomide, bir galaktik bulge (çıkıntı, şişkinlik), daha büyük bir yıldız oluşumu içinde sıkıca paketlenmiş bir yıldızlar grubudur. Bu terim neredeyse yalnızca çoğu spiral gökadada bulunan merkezi yıldızlar grubunu ifade eder. Bulgelerin tarihsel olarak, etraflarında bir yıldızlar diski bulunan eliptik galaksiler olduğu düşünülüyordu, ancak Hubble Uzay Teleskobu kullanılarak alınan yüksek çözünürlüklü görüntüler, birçok bulgenin spiral bir galaksinin kalbinde yer aldığını ortaya çıkardı. Artık en az iki tip bulge olduğu düşünülüyor: elips şeklindeki bulgeler ve spiral gökadalara benzeyen bulgeler.

Klasik bulgeler

Eliptik galaksilerin özelliklerine benzer özelliklere sahip olan bulgeler, bulgelerin tarihsel görünümüne benzerliklerinden dolayı genellikle ‘klasik bulgeler’ olarak adlandırılır. Bunlar, esas olarak daha yaşlı olan, Popülasyon II yıldızlarından oluşur ve bu nedenle kırmızımsı bir renk tonuna sahiptir, galaksinin düzlemine kıyasla rastgele olan yörüngelerdedir ve bulgeye belirgin bir küresel biçim verir. Toz ve gazların olmaması nedeniyle, bulgeler neredeyse hiç yıldız oluşumuna sahip olmama eğilimindedir. Işığın dağılımı bir Sersic profili ile tanımlanır. (Sérsic profili, bir galaksinin şiddetinin, merkezinden uzaklıkla değişimini açıklayan matematiksel bir fonksiyondur.)

Disk-benzeri bulgeler

Birçok bulge, spiral galaksilerin merkez bölgelerine, eliptik galaksilerden daha benzer özelliklere sahiptir. Bunlar genellikle psödobulgeler veya diskimsi-bulgeler olarak adlandırılır; yörüngeleri rastgele değil, daha çok dış diskteki yıldızlarla aynı düzlemde düzenli bir şekilde yörüngede dönen yıldızlara sahiptir. Bu durum, eliptik galaksilerle büyük ölçüde tezat oluşturuyor.

Merkezi kompakt kütle

Bulgelerin ve psödobulgelerin çoğunun, geleneksel olarak süpermasif bir kara delik olduğu varsayılan merkezi bir relativistik kompakt kütleye ev sahipliği yaptığı düşünülmektedir. Tanım gereği bu tür kara delikler doğrudan gözlemlenemez (ışık onlardan kaçamaz), ancak çeşitli kanıtlar hem spiral galaksinerin bulgelerinde, hem de eliptik merkezlerde var olduklarını göstermektedir.

(a) Samanyolu merkezi bulgesinin sanatsal resmi,(b) klasik bir bulge ile Messier 81 galaksinin bir görüntüsü; spiral yapı, bulgenin başlangıcında sona erer,(c) astronomlar, ESO 498-G5 gibi galaksilerin kendine özgü spiral-benzeri bulgesini, disc-tip bulgeler, veya psödobulgeler olarak adlandırır

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Galactic_bulge

1 Mayıs 2022

 

GERİ (galaksiler)
GERİ (ekstrasolar bedenler)
GERİ (bileşik objeler)
GERİ (astronomik obje)