Biyolojide evrim, tüm yaşam formlarında nesiller boyunca meydana gelen değişim sürecidir. Evrimsel biyoloji, evrimin nasıl gerçekleştiğinin incelenmesidir.
Biyolojik
popülasyonlar, organizmaların gözlemlenebilir özelliklerindeki değişikliklere
karşılık gelen genetik değişiklikler yoluyla gelişir. Genetik değişiklikler,
organizmaların DNA'sındaki hasar veya kopyalama hatalarından kaynaklanan mutasyonları
içerir. Bir popülasyonun genetik çeşitliliği nesiller boyunca rastgele sürüklendikçe,
doğal seçilim yavaş yavaş özelliklerin, bu özelliklere sahip organizmaların
göreceli üreme başarısına bağlı olarak az ya da çok ortak hale gelmesine yol
açar.
Yer’in
yaşı yaklaşık 4,5 milyar yıldır. Yer’deki yaşamın tartışmasız en eski kanıtı en
az 3,5 milyar yıl öncesine dayanıyor. Evrim, yaşamın kökenini açıklamaya
çalışmaz, ancak erken yaşam formlarının bugün gördüğümüz karmaşık ekosisteme
nasıl dönüştüğünü açıklar. Günümüzdeki tüm organizmalar arasındaki benzerliklere
dayanarak, Yer’deki tüm yaşamın, bilinen tüm türlerin evrim sürecinde
farklılaştığı son bir evrensel atadan gelen ortak bir kökenden kaynaklandığı varsayılmaktadır.
Tüm
bireyler, ebeveynlerinden aldıkları ve herhangi bir yavruya aktardıkları genler
biçiminde kalıtsal materyale sahiptir. Yavrular arasında, mutasyon adı verilen
rastgele değişiklikler yoluyla veya cinsel üreme sırasında mevcut genlerin yeniden
karıştırılması yoluyla yeni genlerin eklenmesi nedeniyle gen varyasyonları
vardır. Yavrular ebeveynden, küçük rastgele yönlerden farklılık gösterir. Eğer
bu farklılıklar yararlı olursa, yavruların hayatta kalma ve çoğalma
olasılıkları daha yüksek olur. Bu, gelecek nesilde daha fazla yavrunun bu
faydalı farklılığa sahip olacağı ve bireylerin üreme başarısı açısından eşit
şansa sahip olmayacağı anlamına gelir. Bu şekilde, organizmaların yaşam
koşullarına daha iyi uyum sağlamasını sağlayan özellikler, nesil
popülasyonlarında daha yaygın hale gelir. Bu farklılıklar birikerek popülasyon
içinde değişikliklere neden olur. Bu süreç dünyadaki birçok farklı yaşam
formunun sorumlusudur.
Modern
evrim anlayışı, Charles Darwin'in Türlerin Kökeni kitabının 1859'da yayınlanmasıyla
başladı. Ayrıca Gregor Mendel'in bitkilerle yaptığı çalışmalar genetiğin
kalıtsal kalıplarının açıklanmasına yardımcı oldu. Paleontolojideki fosil
keşifleri, popülasyon genetiğindeki ilerlemeler ve küresel bilimsel araştırma
ağı, evrim mekanizmaları hakkında daha fazla ayrıntı sağlamıştır. Bilim
adamları artık yeni türlerin kökeni (türleşme) konusunda iyi bir anlayışa
sahipler ve türleşme sürecini laboratuvarda ve vahşi doğada gözlemlediler.
Evrim,
biyologların yaşamı anlamak için kullandıkları temel bilimsel teoridir, tıp,
psikoloji, koruma biyolojisi, antropoloji, adli tıp, tarım ve diğer
sosyal-kültürel uygulamalar dahil olmak üzere birçok disiplinde
kullanılmaktadır.
Evrimin
ana fikirleri şu şekilde özetlenebilir:
·
Yaşam formları çoğalır ve bu nedenle sayıları
artma eğilimindedir.
·
Yırtıcılık ve rekabet gibi faktörler bireylerin
hayatta kalmasına karşı çalışır.
·
Her yavru, ebeveynlerinden küçük, rastgele
şekillerde farklılık gösterir.
·
Eğer bu farklılıklar yararlıysa yavruların
hayatta kalma ve üreme olasılıkları daha yüksektir.
·
Bu, gelecek nesilde daha fazla yavrunun faydalı
farklılıklara sahip olmasını ve daha az sayıda yavrunun zararlı farklılıklara
sahip olmasını muhtemel kılar.
·
Bu farklılıklar nesiller boyunca birikir ve
popülasyon içinde değişikliklere neden olur.
·
Zamanla popülasyonlar bölünebilir veya yeni
türlere ayrılabilir.
·
Toplu olarak evrim olarak bilinen bu süreçler,
dünyada görülen birçok farklı yaşam formundan sorumludur.
Şekil (b): evo-devo, gelişimsel
etkileşimlerin evrimi fenotipik varyasyonun dağılımını değiştirir. evo-eko, ekolojik
etkileşimlerin evrimi seçici baskıların yapısını değiştirir. evo-ego, kalıtım
mekanizmalarını değiştirerek evrimsel bireyselliği değiştiren üreme
etkileşimlerinin evrimi (örneğin, ortakyaşarların dikey iletimi veya bir yüzeydeki
kopyalayıcılardan bölmelerdeki kopyalayıcılara geçiş).
https://en.wikipedia.org/wiki/Introduction_to_evolution
11
Nisan 2024
GERİ (biyoloji)
