Metabolizma, organizmalarda yaşamı sürdüren kimyasal reaksiyonlar dizisidir. Metabolizmanın üç ana işlevi,
·
gıdadaki enerjinin, hücresel süreçleri yürütmek
için mevcut enerjiye dönüştürülmesi,
·
gıdanın, proteinlerin, lipitlerin, nükleik
asitlerin ve bazı karbonhidratların yapı taşlarına dönüştürülmesi,
·
metabolik atıkların ortadan kaldırılmasıdır.
Enzimle
katalize edilen bu reaksiyonlar organizmaların büyümesine ve çoğalmasına,
yapılarını korumasına ve çevrelerine tepki vermesine olanak tanır.
Metabolizma
kelimesi aynı zamanda sindirim ve maddelerin farklı hücrelere ve hücreler
arasında taşınması da dahil olmak üzere canlı organizmalarda meydana gelen tüm
kimyasal reaksiyonların toplamına da atıfta bulunabilir; bu durumda hücreler
içinde yukarıda açıklanan reaksiyonlar dizisine ara metabolizma denir.
Metabolik
reaksiyonlar katabolik olarak kategorize edilebilir - bileşiklerin parçalanması
(örneğin, glikozun hücresel solunum yoluyla piruvata dönüşmesi); veya anabolik
– bileşiklerin (proteinler, karbonhidratlar, lipitler ve nükleik asitler gibi)
oluşturulması (sentezi). Genellikle katabolizma enerji açığa çıkarır, anabolizma
enerji tüketir.
Metabolizmanın
kimyasal reaksiyonları, bir kimyasalın bir dizi adımla başka bir kimyasala
dönüştüğü metabolik yollarda düzenlenir; her adım belirli bir enzim tarafından
kolaylaştırılır. Enzimler metabolizma için çok önemlidir, çünkü organizmaların
enerji gerektiren ve kendi başlarına gerçekleşmeyecek arzu edilen
reaksiyonları, enerji açığa çıkaran kendiliğinden reaksiyonlarla eşleştirerek
yürütmelerine olanak tanırlar. Enzimler katalizör görevi görür; bir reaksiyonun
daha hızlı ilerlemesine izin verirler ve aynı zamanda örneğin hücre ortamındaki
değişikliklere veya diğer hücrelerden gelen sinyallere yanıt olarak metabolik
reaksiyon hızının düzenlenmesine de izin verirler.
Belirli
bir organizmanın metabolik sistemi, hangi maddeleri besleyici ve hangilerini
zehirli bulacağını belirler. Örneğin, bazı prokaryotlar besin olarak hidrojen
sülfür kullanır, ancak bu gaz hayvanlar için zehirlidir. Bir organizmanın bazal
metabolizma hızı, tüm bu kimyasal reaksiyonların tükettiği enerji miktarının
ölçüsüdür.
Metabolizmanın
çarpıcı bir özelliği, çok farklı türler arasındaki temel metabolik yolların
benzerliğidir. Örneğin, sitrik asit döngüsündeki ara ürünler olarak en iyi
bilinen karboksilik asitler grubu, bilinen tüm organizmalarda mevcuttur; tek
hücreli bakteri Escherichia coli ve filler gibi devasa çok hücreli organizmalar
kadar çeşitli türlerde bulunur. Metabolik yollardaki bu benzerlikler muhtemelen
bunların evrimsel tarihte erken ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır ve
bunların korunması da muhtemelen etkinliklerinden kaynaklanmaktadır.
Tip
II diyabet, metabolik sendrom ve kanser gibi çeşitli hastalıklarda normal metabolizma
bozulur. Kanser hücrelerinin metabolizması da normal hücrelerin metabolizmasından
farklıdır ve bu farklılıklar, kansere yönelik terapötik müdahale hedeflerini
bulmak için kullanılabilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Metabolism
15
Nisan 2024
GERİ (biyoloji)
