Polipropilen, PP: Polipropilen propilenin
polimerizasyonuyla elde edilen, yarı kristalin yapılı bir polimerdir; sıkı,
serttir, dayanıklıdır, kimyasal maddelere karşı dirençlidir. Pek çok uygulama
alanları arasında ip, fiber, bagaj, halı, paketleme filmleri, v.s. gibi ürünler
sayılabilir.
Poli(Vinil Klorür), PVC: PVC’nin vinil klorürden
üretimi 1912 yılında başladı, ancak elde edilen polimerler kararsız ve kolay
parçalanan ürünlerdi. Polimerin kararlılığını sağlayan katkı maddelerinin
geliştirilerek kompaundlama yapılması 1930’lu yıllarda başarıldı.
Polistiren, PS: Polistiren bilinen en eski vinil
polimerlerinden biridir; ilk olarak Fransız kimyacı M. Berthelot tarafından
1851’de benzen ve etilenin sıcak tüplerden geçirilmesiyle elde edilmiştir.
Genel amaçlı ve kristalin homopolimerleri ile, stiren-akrilonitril (SAN),
stiren-maleik anhidrid (SMA), stiren-bütadien (SBR) ve stiren-akrilikler gibi
çeşitli kopolimerleri bulunur.
Akrilik Polimerler (Akrilik Fiberler): Akrilik
polimerler, akrilik asit ve türevlerinden elde edilen bir polimerler grubudur.
Ticari akrilik polimerler genellikle akrilik asit, metakrilik asit, akrilik
asit esterleri, metakrilik asit esterleri, akrilonitril ve akrilamid
monomerlerinin polimerizasyonuyla üretilmektedir.
Stiren-Akrilonitril Kopolimeri, SAN: Stiren-akrilonitril
kopolimerleri (SAN) 1937 yılında pazara girdi; darbeye ve kimyasal maddelere
dayanıklı sert ve kırılgan kopolimerlerdir.
Akrilonitril Bütadien Stiren, ABS: ABS polifazlı sert
ve sıkı yapılı bir termoplastik polimerdir. Pazara 1940’lı yılların sonlarında
girmiştir; otomotiv ve elektronik sanayiinde, bilgisayar üretiminde ve beyaz
eşya imalatı gibi geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Poliesterler: Poliesterler ana zincirlerde ester
fonksiyonel grupları içeren polimerleridir. En önemli ticari poliester
polietilen tereftalattır (PET); etilen glikol ile tereftalik asitin (TPA) (veya
dimetil tereftalatın (DMT) kondensasyon polimerizasyonuyla elde edilir:
Poliester üretimi prosesinde esterleştirme reaksiyonuyla önce
bis-(2-hidroksietil)-tereftalat (BHET) monomeri elde edilir; yan ürünler DMT prosesinde
metanol, TPA prosesinde sudur. Elde edilen monomer BHET polimerleştirilerek PET
reçinesi üretilir.
Polikarbonatlar: Polikarbonatlar özel bir
termoplastik plastik grubudur; saydamdır, hafiftir ve kuvvetlidir, darbeye ve
ısıya dayanıklıdır, boyutsal kararlılığı yüksektir, elektrik özellikleri çok
iyidir, kolay işlenir ve kalıplanır. Bu özellikleri modern endüstrinin pek çok
kolunda polikarbonatların kullanılmasını sağlar.
Fluoropolimerler: Fluoropolimerler yüksek performans
plastiklerin (termoplastik) bir grubudur; en iyi bilinen ve kullanımı çok
yaygın olan politerafluoroetilendir (PTFE).
Asetaller: Asetaller mühendislik tip termoplastiklerdir;
formaldehitin polimerizasyonuyla ve/veya formaldehit ve trioksanın
kopolimerizasyonuyla elde edilir; homopolimerde (polioksimetilen) metil
grupları birer oksijen atomuyla birbirine bağlanmıştır. Asetaller aynı zamanda
asetal reçinesi, poliformaldehit ve paraformaldehit adlarıyla da tanınır.
Poliamidler, PA (Naylonlar): Poliamidler çok iyi
tanıdığımız naylonlardır; bunlar, türlerine göre değişik monomerlerden elde
edilirler. Moleküler yapıları çok düzenlidir, dolayısıyla yüksek gerilmelere
dayanıklıdır.
Poliüretanlar: Poliüretanlar termoset ve termoplastik
özellikte olabilen, ana polimer zincirde üretan bağlantı birimleri içeren
polimerlerdir. Poliüretanlar amber (kehribar) renklidir, kolaylıkla
gerdirilebilir; bu özelliği elastomerlere benzer. Çizilmeye yırtılmaya ve
darbeye dayanıklıdır, sıkıdır, fakat çok iyi darbe absorblama özelliklerine
sahiptir. Organik solventler, asitler ve yağlara dayanıklıdır.
Fenol-Formaldehit Reçineleri: Fenolikler bazik
ortamda fenol ve formaldehitin polimerizasyonuyla elde edilen ve ilk ticari
üretimi yapılan termoset plastiklerdir. Kalıplama prosesinde ısıtıldıklarında
çapraz bağlar oluşur (kürleme işlemi).
Amino Reçineler: Amino reçineleri içinde yer alan
üre-formaldehit (UF) ve melamin-formaldehit (MF) çapraz bağlı, berrak ve sert
termoset plastiklerdir. UF ve MF reçineleri tipik fenolik reçinelerin
özelliklerini gösterir, her ikisi de alkollerde çözünür. Amino reçineler tek
olarak kullanılmazlar; sertliklerini artırmak için alkidlerle, renk ıslahı ve
ısıya dayanıklılıklarını yükseltmek için de sabun ve su ve diğer uygun kimyasal
maddelerle karıştırılır.
Doymamış Poliesterler: Doymamış poliesterler
dayanıklı termoset polimerlerdir. Bu bileşikler kompozitler için en çok
kullanılan reçine tipidir; pahalı değildir, kolaylıkla kürlenir. Poliesterler
iki tip monomerle üretilir; dasitler ve dialkoller.
Epoksiler: Epoksi reçineler plastikler ve
yapıştırıcılar üretiminde kullanılan termoset polimerlerdir ve kürleme
bileşikleriyle karıştırıldığında çapraz bağlı yapılara dönüşürler. Kürleme
bileşikleri arasında aminler, polifonksiyonal aminler veya asit anhidridler
sayılabilir.
Alkid Reçineler: Alkid kaplamalar bir poliester
kaplama grubudur; bir alkol ve bir asitin (veya asit anhidrid) reaksiyonuyla
elde edilirler. Alkid reçinelerin hazırlanmasındaki temel maddeler polihidrik
alkoller (poliyoller) ve dibazik asitler (veya bunların anhidridleri) ile
düzenleyici yağdır (veya bu yağların asitleri). Bu polimerler bir solvent
içinde çözünmüş olarak satılır; oksijen veya amino bazlı bir çapraz bağlayıcı
reçinelerle reaksiyona girdiğinde dayanıklı ve kalıcı filmler oluştururlar.
Tablo-1 de bazı poliyoller ve dibazik asit bileşiklerine örnekleri verilmiştir.
Takviyeli Plastikler (Kompozitler): Bu grupta yer
alan plastikler bazı maddelerle (fiber, iplik, bez gibi) karıştırılarak
kuvvetlendirilirler. Takviyeli plastikler üretiminde kullanılan iki önemli
polimer matriksi termoset epoksiler ve poliesterlerdir; bunlara bağlayıcı
maddeler de denir. En önemli ve en çok kullanılan kuvvetlendiriciler cam yünü,
ve aromatik poliamidlerdir.
Stiren-Bütadien Kopolimerleri: Stiren-bütadien
kopolimerleri stiren ve bütadienin polimerizasyonuyla üretilen kopolimerlerdir;
içerdiği komonomer miktarına göre kauçuksu veya
plastik özellikler gösterir; ağırlıkça %45’den daha az stiren içeriyorsa
stiren-bütadien kauçuğu (SBR) olarak bilinir. Stiren miktarı arttıkça plastik
özellikler de artar.
Polibütadien Kauçuğu (BR): Polibütadien kauçuğu,
bütadien monomerden üretilen bir homopolimerdir. Dünyada üretilen sentetik
kauçukların hemen hemen %20’si bütadien kauçuğudur.
