Endokrin sistemi, bir organizmada, iç bezler tarafından doğrudan dolaşım sistemine salınan ve uzak organları hedef alıp düzenleyen hormonların geri bildirim döngülerinden oluşan bir haberci sistemidir. Omurgalılarda hipotalamus tüm endokrin sistemlerin sinirsel kontrol merkezidir.
İnsanlarda
başlıca endokrin bezleri tiroid, paratiroid, hipofiz, epifiz ve adrenal bezler
ile testis (erkek) ve yumurtalıklardır (dişi).
Hipotalamus, pankreas ve timus, diğer fonksiyonların yanı sıra endokrin bezleri
olarak da işlev görür.
(Hipotalamus ve hipofiz bezleri nöroendokrin sistemin organlarıdır.
Beyinde, hipofiz bezinin yanında yer alan hipotalamusun en önemli işlevlerinden
biri, hipofiz bezi aracılığıyla endokrin sistemi sinir sistemine bağlamaktır.)
Böbrekler
gibi diğer organların da belirli hormonları salgılayarak endokrin sistem
içerisinde görevleri vardır. Endokrin sistemi ve bozukluklarının incelenmesi endokrinoloji
olarak bilinir. Tiroid tiroksin salgılar, hipofiz büyüme hormonu salgılar,
epifiz melatonin salgılar, testis testosteron salgılar ve yumurtalıklar
östrojen ve protejen salgılar.
Birbirlerine
sırayla sinyal veren bezlere genellikle hipotalamik-hipofiz-adrenal eksen gibi
bir eksen adı verilir. Yukarıda belirtilen özelleşmiş endokrin organlara ek
olarak, kemik, böbrekler, karaciğer, kalp ve yumurtalık gibi diğer vücut
sistemlerinin parçası olan diğer birçok organın da ikincil endokrin işlevleri
vardır. Örneğin böbrek, endokrin hormonu eritropoietin salgılar. Hormonlar
amino asit kompleksleri, steroidler, eikosanoidler, lökotrienler veya
prostaglandinler olabilir.
Endokrin
sistemi, hem vücudun dışına hormon salgılayan ekzokrin bezlerle, hem de
nispeten kısa bir mesafede hücreler arasında parakrin sinyal iletimi olarak
bilinen sistemle tezat oluşturur. Endokrin bezlerinin kanalları yoktur,
damarlıdır ve genellikle hormonlarını depolayan hücre içi vakuoller veya
granüller bulunur. Bunun tersine, gastrointestinal sistemdeki tükürük bezleri,
meme bezleri ve submukozal bezler gibi ekzokrin bezleri çok daha az vasküler
olma eğilimindedir ve kanalları veya içi boş bir lümeni vardır. Endokrinoloji
dahiliyenin bir dalıdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Endocrine_system
26
haziran 2024
GERİ (biyoloji)
