Biyolojide homeostaz, canlı sistemler tarafından sürdürülen sabit iç fiziksel ve kimyasal koşulların durumudur. Bu, organizmanın optimal işleyişinin koşuludur ve önceden belirlenmiş belirli sınırlar (homeostatik aralık) dahilinde tutulan vücut sıcaklığı ve sıvı dengesi gibi birçok değişkeni içerir. Diğer değişkenler arasında hücre dışı sıvının pH'ı, sodyum, potasyum ve kalsiyum iyonlarının konsantrasyonları ile kan şekeri seviyesi yer alır; bunların çevre, diyet veya aktivite düzeyindeki değişikliklere rağmen düzenlenmesi gerekir.
Bu
değişkenlerin her biri, birlikte yaşamı sürdüren bir veya daha fazla
düzenleyici veya homeostatik mekanizma tarafından kontrol edilir.
Homeostaz,
zaten optimal koşullar altındayken değişime karşı doğal bir dirençle sağlanır
ve denge birçok düzenleyici mekanizma tarafından korunur; bunun tüm organik
eylemlerin merkezi motivasyonu olduğu düşünülmektedir.
Tüm
homeostatik kontrol mekanizmaları, düzenlenen değişken için birbirine bağlı en
az üç bileşene sahiptir: bir reseptör, bir kontrol merkezi ve bir efektör.
Alıcı, çevredeki harici veya dahili değişiklikleri izleyen ve bunlara yanıt
veren algılama bileşenidir. Reseptörler arasında termoreseptörler ve
mekanoreseptörler bulunur.
Kontrol
merkezleri solunum merkezini ve renin-anjiyotensin sistemini içerir. Bir
efektör, değişikliği normal duruma geri getirmek için harekete geçirilen
hedeftir. Hücresel düzeyde efektörler, yukarı düzenleme veya aşağı düzenleme
yoluyla gen ifadesinde değişiklikler meydana getiren ve negatif geri besleme mekanizmalarında
rol oynayan nükleer reseptörleri içerir. Bunun bir örneği karaciğerdeki safra
asitlerinin kontrolündedir
Renin-anjiyotensin
sistemi gibi bazı merkezler birden fazla değişkeni kontrol eder. Reseptör bir
uyarı algıladığında, kontrol merkezine aksiyon potansiyelleri göndererek tepki
verir. Kontrol merkezi, sıcaklık gibi belirli bir değişken için bakım aralığını
(kabul edilebilir üst ve alt sınırlar) belirler. Kontrol merkezi, uygun bir
yanıt belirleyerek ve bir veya daha fazla kas, organ veya bez olabilen bir
efektöre sinyaller göndererek sinyale yanıt verir. Sinyal alındığında ve
harekete geçildiğinde, alıcıya daha fazla sinyal ihtiyacını ortadan kaldıran
negatif geri bildirim sağlanır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Homeostasis
17 Nisan 2024
GERİ (biyoloji)
