Donör
(verici)-akseptör (alıcı) etkileşimi, yük transferi veya bir çift elektronun
vericiden alıcıya transferine dayalı etkileşimdir. (Koordinasyon band veya yük
transferi de denir.) Donör-akseptör etkileşimi,
·
Donör ve
akseptör moleküller arasında bir kimyasal bağ oluşmadan yük transferi
·
Bir tek
elektron çiftinin donörden akseptöre transferiyle, bir bağ oluşumuyla
sonuşlanan yük transferi
Birinci durum,
organik donörleri (özellikle p-vericiler, tetrakis(dimetilamino)etilen
(TDAE), diğer doymamış amino bileşikleri, metalosenler vs. gibi) ve organik akseptörleri
(akseptör sübstitüentleri bulunan fullerenler veya kinodimetanlar gibi) kapsar.
Bu bileşiklerin etkileşimi, negatif yüklü bir akseptörün, pozitif yüklü donörle
elektrostatik olarak etkileşime girerek bir yük transfer kompleksinin
oluşumuyla sonuçlanır. Bu gibi sistemlerde, elektronik temel durumda sadece
kısmi yük transferi gözlenirken, neredeyse tamamen yük transferi olan durum,
fotouyarım (fotoeksitasyon) ile elde edilebilir. Yük transfer durumunun ömrünü
uzatmak için donör ve akseptör arasında bir köprü grubunun yer aldığı,
donör-akseptör dyadlar ve triadlar, güneş enerjisi dönüştürücü cihazlar
oluşturmak için kullanılabilen sistemlerdir Genel olarak yük transferi,
çeşitli, formlarda, prk çok biyolojik proseste anahtar rol oynar. (Bak. Fotosentez; Yapay).
İkinci durumda,
donör bir Lewis asit ve akseptörı bir Lewis bazdır. İki atom arasındaki normal
kovalent bağ, ortak bir elektron çiftinin oluşumundan kaynaklanıyorsa –her
atomdan bir elektron- donör-alseptör bağ, donörün bir elektron çifti ve
akseptörün serbest (doldurulmamış) bir yörüngesi tarafından oluşturulur. Bu tür
verici-alıcı etkileşimi, kompleks bileşiklerin oluşturulmasında ana yöntemdir
(Şekil). Hidrojen iyonunun (akseptör) transferiyle bağlantılı birçok asit-baz
dönüşümü ve süper molekül nanoyapıların oluşumu bu tür etkileşimden
kaynaklanır.
Co (NH3)6+3 kompleksinde
donör-akseptör bağların üretilmesi: bir Cr+3 iyonu oluştuğunda, üç
ek boş orbital ortaya çıkar (iki 3d ve bir 4s), 4p orbitalleriyle beraber, bu
kompleksin oluşumunda yer alan NH3 moleküllerinden altı çift
elektron ile doldurulur
