Diferansiyel Topoloji (differential topology)

Matematikte diferansiyel topoloji, pürüzsüz manifoldların topolojik özellikleri ve düzgün özellikleri ile ilgilenen alandır. Bu anlamda diferansiyel topoloji, boyut, mesafe ve katı şekil kavramları da dahil olmak üzere düzgün manifoldların geometrik özellikleriyle ilgilenen diferansiyel geometrinin ilişkili alanından farklıdır. Karşılaştırıldığında diferansiyel topoloji, bir manifolddaki deliklerin sayısı, homotopi tipi veya difeomorfizm grubunun yapısı gibi daha kaba özelliklerle ilgilidir. Bu kaba özelliklerin çoğu cebirsel olarak yakalanabildiğinden, diferansiyel topolojinin cebirsel topolojiyle güçlü bağlantıları vardır.

Diferansiyel topoloji alanının temel amacı, tüm düzgün manifoldların difeomorfizme kadar sınıflandırılmasıdır. Boyut, difeomorfizm tipine kadar pürüzsüz manifoldların değişmezi olduğundan, bu sınıflandırma genellikle her boyuttaki (bağlı) manifoldların ayrı ayrı sınıflandırılmasıyla incelenir:

·         1. boyutta, difeomorfizme kadar olan tek düzgün manifoldlar daire, gerçek sayı doğrusu ve bir sınıra izin veren yarı kapalı aralık [0,1] ve tamamen kapalı aralıktır [0,1].

·         Boyut 2'de her kapalı yüzey, cinsine, delik sayısına (veya eşdeğer olarak Euler karakteristiğine) ve yönlendirilebilir olup olmadığına göre difeomorfizme göre sınıflandırılır.

·         3. boyutta, William Thurston'un Grigori Perelman tarafından kanıtlanmış geometri varsayımı, kompakt üç manifoldun kısmi bir sınıflandırmasını verir.


(a) Modern topolojinin üç ana dalı olan cebirsel, geometrik ve diferansiyel topolojinin aralarındaki örtüşmenin şematik gösterimi (https://www.dtubbenhauer.com/lecture-algtop-2021.html),(b) bir torus üzerindeki yükseklik fonksiyonunun Morse teorisi onun homotopi tipini tanımlayabilir, (c) difeomorfizm kavramını genelleştiren bir kobordizm (W; M, N)

 

https://en.wikipedia.org/wiki/Differential_topology

6 Ocak 2024

 

GERİ (matematik anasayfa)