Buz, katı halde donmuş sudur, tipik olarak 0 0C, 32 0F veya 273,15 K sıcaklıkta veya altında oluşur. Yer’de, diğer gezegenlerde, Oort bulut objelerinde ve yıldızlararası buz olarak doğal olarak oluşur. Düzenli bir yapıya sahip, doğal olarak oluşan kristalimsi inorganik bir katı olarak buzun bir mineral olduğu kabul edilir. Toprak parçacıkları veya hava kabarcıkları gibi yabancı maddelerin varlığına bağlı olarak şeffaf veya az çok opak mavimsi beyaz renkte görünebilir.
Yer’deki buzun neredeyse
tamamı altıgen kristal yapıdadır. Sıcaklık ve basınca bağlı olarak en az on
dokuz faz (paketleme geometrisi) mevcut olabilir (Geometride, bir küre paketi,
kapsayan bir alan içinde üst üste gelmeyen kürelerin düzenlenmesidir.). Su
hızla soğutulduğunda (söndürme), üç türe kadar amorf buz oluşabilir.
Yıldızlararası buz, ezici bir çoğunlukla düşük yoğunluklu amorf (LDA) buzdur, bu da muhtemelen LDA buzunu evrendeki
en bol tür haline getirir. Yavaşça soğutulduğunda, -253,15 °C'nin altında
ilişkili proton tünellemesi meydana gelir ve makroskobik kuantum fenomenine yol
açar.
Buz Yer yüzeyinde,
özellikle kutup bölgelerinde ve kar sınırının üzerinde bol miktarda bulunur;
burada kardan bir araya gelerek buzullar ve buz tabakaları oluşturabilir. Kar
taneleri ve dolu gibi buz da yaygın bir yağış şeklidir ve aynı zamanda doğrudan
su buharı tarafından don olarak da biriktirilebilir.
Buzdan suya geçiş erime,
buzdan doğrudan su buharına geçiş ise süblimleşmedir. Bu süreçler Yer’in su
döngüsünde ve ikliminde önemli bir rol oynar. Son yıllarda iklim değişikliği
nedeniyle Yer’deki buz hacmi azalıyor. En büyük düşüşler Kuzey Kutbu'nda ve
kutup bölgelerinin dışında bulunan dağlarda meydana geldi. Topraklanmış buzun
kaybı (yüzen deniz buzunun aksine), deniz seviyesinin yükselmesine katkıda
bulunan başlıca faktördür.
İnsanlar binlerce yıldır
buzu çeşitli amaçlarla kullanıyor. Tipik bazıları:
·
Soğutma sağlamak için buz tutacak şekilde
tasarlanan bazı tarihi yapılar 2000 yıldan daha eskidir.
·
Soğutma teknolojisinin icadından önce, gıdaları
koruyucu maddelerle değiştirmeden güvenli bir şekilde saklamanın tek yolu buz
kullanmaktı
·
Yeterince katı yüzey buzu, kış aylarında su
yollarının karadan ulaşım için erişilebilir olmasını sağlar ve özel buz yolları
korunabilir.
·
Buz kış sporlarında da önemli bir rol oynar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ice
25 Ekim 2024
GERİ (su)
