Bragg Yasası (Bragg's law)

Bir kristal yüzeyine q açısı ile gelen bir X-ışını demetinin bir kısmı yüzeydeki atomlar tarafından saçılır. Demetin saçılmayan bölümü atomların ikinci tabakasına girer ve burada da bir kısmı saçılmaya uğrar. Kalan ışın üçüncü tabakaya geçer. Düzgün kristal merkezleri ışın demetinin kırılmasına neden olur. Bu durum, bir yansıtıcı gratingin görünür ışını kırması olayı ile aynıdır. Kırılmanın gerçekleşebilmesi için,

·         Atom tabakaları arasındaki mesafenin, ışının dalga boyuyla aynı büyüklükte olması,

·         Işını saçan merkezlerin çok düzgün yapılı olması gerekir.

1912'de W.L. Bragg X-ışınlarını bir kristale göndererek incelemeler yapmıştır (Şekil). Burada, dar bir ışın demeti kristal yüzeyine q açısı ile çarpmaktadır. O, P ve R konumundaki atomlarla ışının etkileşimi saçılmaya yol açar. Mesafe,

AP + OC = n l

denklemiyle verilir, n bir tam sayıdır. Saçılan ışın OCD deki faz içinde bulunur ve kristalin X-ışınını yansıtması beklenir. Burada,

AP = PC = d sin q

eşitliği vardır. d, kristalin düzlemler arasındaki uzaklığı gösterir. Buna göre, q açısı ile gelen demetin yapıcı (ışın şiddetini artırıcı) etkisi olması için,

n l = 2d sin q

bağıntısının bulunması gerekir. Bu eşitliğe Bragg denklemi denir. Yani, bir kristale gönderilen X-ışınları kristalden sadece, gelen ışının aşağıdaki eşitliği sağlamasıyla yansıyabilir. Diğer tüm açılarda ışını yok edici etkiler oluşur.

            n l

sin q = ¾¾    

           2 d

(a) X-ışınlarının bir kristal tarafından kırılması, (b) Bragg spektrometre

12 Temmuz 2019

GERİ (yasalar)

GERİ (astrofizik)
GERİ (radyasyon)