Fizikte Bose-Einstein korelasyonları (ilişkieri), özdeş bozonlar arasındaki korelasyonlardır; astronomide, optikte, partikül ve nükleer fizikte önemli uygulamaları vardır.
ATLAS deneyinden Bose
– Einstein korelasyon parametreleri
Hadronik etkileşimin uzay-zaman resmini incelemenin
yollarından biri, momentumları birbirine yakın olan iki özdeş partikül
arasındaki ilişkileri ölçmektir. İki değişken p1 ve p2
için bir korelasyon fonksiyonunun genel tanımı şu şekilde yazılabilir:
P(p1, p2): p1 ve p2 momentumlu partikülleri gözlemleme olasılığıdır.
Faz uzayında 4-momentmlu(*)
p1 ve p2 ile son durum partikülleri arasındaki yakınlık Q2
= (p1 – p2)2 ile ölçülebilir. Bose–Einstein ilişkisi,
düşük Q değerlerinde (Q ~ 300 MeV) bir artış olarak gözlenir. İlişkiiyi kaldırmak
için ölçülen Q-spektrumları Bose–Einstein ilişkisiz referans olanlarla
karşılaştırılabilir. ((*)Özel görelilikte dört-momentum, klasik üç
boyutlu momentumun dört boyutlu uzay-zamana genelleştirilmesidir.)
Oran:
R(Q) = F(rQ) + a + bQ
F(rQ), < r > efektif boyutlu emisyon bölgesinin
uzaysal dağılımının Fourier dönüşümüdür.
Lineer eksponent: F(rQ) = C eksp(–reQ)
veya,
Gaussian eksponent: F(rQ) = C eksp(–rg2Q2)
Aynı < r > değeri için, bu iki durum arasında oldukça
basit bir ilişki vardır:
re = p1/2 rg.
ATLAS, 2.76 ve 7 TeV ışın enerjili ile düşük yoğunluklu LHC
çalışmalarında çok-partiküllü üretim örneklerini toplamıştır. Çarpışma sayısı
ışın geçişi başına ~1'dir. Partikül radyasyon bölgesinin boyutu, gözlemlenen
Bose – Einstein korelasyonundan belirlenmiştir (Şekil).
https://www.researchgate.net/publication/301285121_EXPERIMENT_ATLAS_AT_THE_LHC
https://en.wikipedia.org/wiki/Bose%E2%80%93Einstein_correlations
23 Temmuz 2021
GERİ (albert einstein)
