Biyoprospeksiyon (aynı zamanda biyolojik çeşitlilik araştırması olarak da bilinir), doğal kaynakların;
·
tarım, su ürünleri yetiştiriciliği, biyolojik
iyileştirme, kozmetik, nanoteknoloji veya ilaç endüstrileri için,
·
ticari olarak değerli ürünlere
dönüştürülebilecek küçük moleküller, makromoleküller ve biyokimyasal ve genetik
bilgiler için,
araştırılmasıdır.
Örneğin, 1981 ile 2014
yılları arasında ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanan tüm küçük
moleküllü ilaçların neredeyse üçte biri ya doğal ürünler ya da doğal ürünlerden
türetilen bileşiklerdi.
Karasal bitkiler,
mantarlar ve aktinobakteriler geçmiş birçok biyo-araştırma programının odak
noktası olmuştur, ancak yeni biyolojik aktivitelere sahip yeni bileşikleri
tanımlamanın bir yolu olarak daha az araştırılan ekosistemlere (örneğin denizler
ve okyanuslar) ve organizmalara (örneğin miksobakteriler, arkeler) ilgi artmaktadır.
Türler biyoaktivite
açısından rastgele incelenebilir, veya rasyonel olarak seçilip ekolojik,
etnobiyolojik, etnomedikal, tarihsel veya genomik bilgilere dayalı olarak
taranabilir.
Bir bölgenin biyolojik
kaynakları veya yerel bilgileri etik olmayan bir şekilde ele geçirildiğinde
veya adil bir tazminat sağlanmadan ticari olarak sömürüldüğünde buna
biyo-korsanlık denir. Biyo-korsanlık durumunda ülkelere yasal başvuru hakkı vermek
ve ticari aktörlere yatırım için yasal kesinlik sağlamak amacıyla çeşitli
uluslararası anlaşmalar müzakere edilmiştir. Bunlar arasında UN (United Nations)
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ve Nagoya Protokolü yer almaktadır. WIPO (World
Intellectual Property Organization) şu anda bu alandaki boşlukları kapatmak
için daha fazla anlaşma müzakere ediyor.
Biyoprospeksiyon ile ilgili
diğer riskler, bireysel türlerin aşırı hasat edilmesi ve çevreye verilen
zarardır; ancak bunlarla mücadele etmek için mevzuat da geliştirilmiştir.
Örnekler arasında ABD Deniz Memelilerini Koruma Yasası ve ABD Nesli Tehlike
Altındaki Türler Yasası gibi ulusal yasalar ve UN Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi,
UN Deniz Hukuku Sözleşmesi, Ulusal Yargı Yetki Alanlarının Ötesindeki Biyolojik
Çeşitlilik Anlaşması ve Antarktika gibi uluslararası anlaşmalar yer alır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Bioprospecting
11 Aralık 2024
GERİ (doğal kaynaklar)
