Algol değişkenler veya Algol-tip ikililer evrimsel yönden, bu sınıfın prototipi β Persei (Beta Persei, Algol) ile ilişkili olan, bir tutulumlu ikili yıldız sınıfıdır.
Bir Algol ikili, yarı bağımsız bir ikili sistemdir. Birincil
bileşen erken tipte bir ana dizi yıldızıdır ve Roche lobunu doldurmaz. Daha
soğuk, daha sönük, daha büyük, daha az masif olan ikincil bileşen bir
Hertzsprung–Russell diyagramında ana dizinin üzerinde yeralır ve Roche lobunu
doldurur. Tarihinin erken dönemlerinde ikincil yıldız daha masif olduğu halde,
Roche lobunu aşırı doldurmak için evrimleşmeye çalışırken; hızlı kütle
değişimiyle lobu doldurmuş, ancak birincil bileşenden daha az masif hale
gelmiştir.
Daha soğuk bileşen daha sıcak olanın önünden geçtiğinde,
ikincisinin ışığının bir kısmı engellenir ve Yer’den bakıldığında ikilinin
toplam parlaklığı geçici olarak azalır. Bu, ikilnin birincil minimumudur.
Toplam parlaklık da azalabilir, ancak böyle bir durum daha sıcak bileşen daha
soğuk olanın önüne geçtiğinde gerçekleşir; bu ikincil minimumdur.
Periyot veya iki birincil minimum arasındaki zaman aralığı,
orta dereceli zaman periyotları (aylar ila yıllar) boyunca çok düzenlidir ve
ikilinin dönüş periyodu, iki bileşenin birbirinin etrafında bir kez dönmesi
için geçen süre ile belirlenir. Çoğu Algol değişkeni oldukça yakın ikililerdir
ve bu nedenle periyotları kısadır (tipik olarak birkaç gün).
Bilinen en kısa periyot 0.1167 gün (~2:48 saat, HW
Virginis); en uzunu 9892 gündür (27 yıl, Epsilon Aurigae). Uzun zaman
periyotları boyunca, çeşitli etkiler periyodun değişmesine neden olabilir:
·
Bazı Algol ikililerde, değişkenin yakın aralıklı
bileşenleri arasındaki kütle transferi periyotta monoton artışlara neden
olabilir.
·
Çiftin bir bileşeni magnetik olarak aktifse, Applegate
mekanizması periyotta ∆P/P ≈ 10−5 mertebesinde tekrarlanan değişikliklere
neden olabilir.
·
Magnetik frenleme veya son derece eksantrik bir
yörüngedeki üçüncü bir bileşen yıldızın etkileri, periyotta daha büyük
değişikliklere neden olabilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Algol_variable
20 Mart 2022
GERİ (astronomik obje)
GERİ (basit bedenler)
GERİ (ekstrinsik değişken)
