Aktör-ağ teorisi (ANT), sosyal ve doğal dünyadaki her şeyin sürekli değişen ilişki ağlarındaki sosyal teoriye, teorik ve metodolojik bir yaklaşımdır; bu ilişkilerin dışında hiçbir şeyin bulunmadığını öne sürer. Bir sosyal duruma dahil olan tüm faktörler aynı seviyededir; dolayısıyla ağ katılımcılarının şu anda ne ve nasıl etkileşime girdiğinin ötesinde hiçbir dış sosyal güç yoktur. Bu nedenle objeler, fikirler, prosesler ve diğer ilgili faktörler, sosyal durumlar yaratmada insanlar kadar önemli olarak görülür.
ANT, sosyal güçlerin kendi içlerinde var olmadığını ve bu
nedenle sosyal fenomenleri açıklamak için kullanılamayacağını savunuyor. Sosyal
aktiviteyi ‘açıklamak’ yerine ‘tanımlamak’ için kesinlikle ampirik analiz
yapılmasını ister. Ancak bundan sonra toplumsal güçler kavramı tanıtılabilir.
ANT geleneksel ve eleştirel sosyolojinin güçlü
eleştirileriyle de ilişkilidir. Bilim ve teknoloji çalışmaları (STS)
akademisyenleri Michel Callon, Madeleine Akrich ve Bruno Latour, sosyolog John
Law ve diğerleri tarafından geliştirilen bu yöntem, daha teknik olarak "materyal-semiyotik"
bir yöntem olarak tanımlanabilir. Bu, aynı anda materyal (objeler arasında) ve
semiyotik (kavramlar arasında) olan ilişkileri haritaladığı anlamına gelir.
Birçok ilişkinin hem materyal, hem de semiyotik olduğunu varsayar.
Genel olarak ifade edildiğinde ANT, olayların veya
yeniliklerin temel açıklamalarından kaçınan yapılandırmacı bir yaklaşımdır; yani
ANT, başarılı bir teoriyi, onun doğru ve diğerlerinin yanlış olduğunu söylemek
yerine, onu başarılı kılan unsurların kombinasyonlarını ve etkileşimlerini anlatarak
açıklar.
ANT, terimlere ve bunların altında yatan genellikle
keşfedilmemiş varsayımlara karşı duyarlı olunmasına yardımcı bir strateji
olarak işlev görür. Farklı materyal- semiyotik yaklaşımıyla, diğer birçok
‘bilim ve teknoloji çalışmaları’ ve sosyolojik ağ teorilerinden ayrılır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Actor%E2%80%93network_theory
19 Eylül 2021
