1. Klor
Elektroliz hücresinin anot kompartımanından çıkan gaz klorda nem, oksijen ve çok az hidrojen ve hava vardır.
Klor gazı önce 60oF (16oC)’ye soğutulur, içerdiği damlacıklar halindeki su taneciklerini uzaklaştırmak için demisterlerden geçirilir ve sonra kalan nemin de ayrılması için bir dizi sülfürik asit sirkülasyon kolonlarına gönderilir. Kurutulmuş klor gazı tekrar demisterlere ve oradan da sıkıştırma-soğutmaya verilerek düşük sıcaklıkta sıvılaştırılır.
Sıvılaşmadan kalan gaza ‘snift’ gaz denir; bu gaz kostik soda veya kireçle (kalsiyum hidroksit) nötralleştirilerek hipoklorit olarak satılır veya hidroklorik asir üretiminde kullanılır. Sıvı klor ‘taffy’’ denilen klorlanmış ağır bileşiklerden arındırılmak için fraksiyonlu distilasyon kolonunda distillenir. Hafif fraksiyonlar hava, karbon dioksit gibi inert gazlarla brom ve iyot gibi safsızlıklar içerir.
2. Sodyum Hidroksit
Kostik soda %50, %73 ve susuz (kuru) taneler veya yapraklar halinde pazarlanır. Cıva hücreli elektroliz prosesinde elde edilen kostik %50 ve %70 74’lüktür; dolayısıyla konsantrasyon artırmak için ilave proseslere gerek olmaz. Ancak bir miktar cıva içerdiğinden bozundurucudan çıkan kostik soğutulup aktif karbon filtreden geçirilerek cıva ppm seviyelerine düşürülür. Yine de bazı tüketiciler cıva prosesiyle üretilen kostiği kullanmak istemezler. Diğer safsızlıklar yönünden bakıldığında kostik soda cıva prosesinden elde edilir.
Diyafram ve membran elektroliz hücrelerinden çıkan sodyum hidroksit seyreltik olduğundan konsantrasyonun artırılması için buharlaştırma prosesine gerek vardır. Diyafram hücre prosesinin en büyük dezavantajı fazla miktarda tuz içermesidir. Tuzun azaltılması için tuz kolonları, santrifüjler, siklonlar, berraklaştırıcılar ve filtrelere gerek vardır; bütün bu işlemler prosesi karmaşıklaştırır, enerji tüketimini ve maliyeti artırır. Şekil-1 bir diyafram hücreden çıkan %10-15’lik kostik çözeltisinin konsantrasyonunun yükseltilmesi için gerekli proses akışını göstermektedir.
Şekil-1: Sodyum hidroksit (kostik) buharlaştırma prosesi
3. Hidrojen
Klor alkali fabrikasından çıkan hidrojen genellikle hidroklorik asit üretiminde veya buhar üretimi için yakıt olarak kullanılır. Cıva hücre prosesinden alınan hidrojen içerdiği civanın uzaklaştırılması için önce soğutulur, civanın büyük kısmı burada ayrılır, sonra eser miktardaki cıva da hidrojen gazının moleküler elekli kolondan geçirilmesiyle giderilir.
Klor, Cl2 | Sodyum hidroksit (Kostik soda), NaOH | Hidrojen, H – H | |
Görünüş | renksiz, gaz | Beyaz, katı | gaz |
Molekül Ağ, g/mol. | 70,906 | 40 | 2 |
Yoğunluk, g/cm3, 20 0C | 3.21X10 –3 | 2.1 | 0.08988x10-3 |
Alevlenme nok. 0C | alevlenmez | ||
Erime nok., 0C | -101 | 323 | −259.14 |
Kaynama nok., 0C | -34.6 | 1390 | −252.87 |
Çözünürlük, suda | 0.7 g/100 ml | çözünür | - |
GERİ (hampetrolden petrokimyasallara)
