Manto
|
Üst manto: Litosferik
manto (kıtaaltı litosferik manto, okyanussal litosferik manto)
|
Alt manto
|
Manto, yerkabuğu ile çekirdek arasında yer alan sıcak ve
plastik bir yer tabakasıdır. Kalınlığı 2900 kilometreye yakındır. Ultra bazik kayaç
veya ultramafik kayaçlardan oluşur. Ağır olup yoğunluğu 3.5–6 g/cm³ arasında
bulunur. İki kısma ayrılır:
·
Üst manto
·
Alt manto
Litosferin altından 900 km derinliğe kadar uzanan kuşağa üst
manto denir. Bu kuşağın yoğunluğu 3.3-4.3 g/cm³ arasında değişmekte olup bileşiminde
ultrabazik ve ultramafik (olivinli veya piroksinli), yani fazla miktarda alkali
madde ve mineral içeren magma veya ergimiş malzeme bulunur. Üst mantonun alt
kısmında P dalga hızı yoğunluk artışından dolayı 10.7–11 km/s'yi bulur. Yer
kabuğu parçaları veya plakalar, üst mantonun üzerinde yüzerler. Çünkü bu seviyelerde
mantonun bir kısmı eriyebilir. Bunun için de belli bir sıcaklıkta mantonun bir
miktar su içermesi yeterlidir. Bu durum gerçekleşince kısmen ergiyen tabaka,
hemen hemen hiçbir direnç göstermeden biçim değiştirir.
900–2900 km derinlikleri arasına uzanan kısımda ise alt
manto başlar. Bu kuşakta demir ve magnezyum silikatları egemendir. Bundan
dolayı alt mantonun alt kısmında yoğunluk 5.5'a kadar çıkar ve P dalga hızı 13.6
km/s'ye ulaşır.
Orta manto kısmı üst ve alt manto arasında bir geçiş zonu
oluşturur. Manto, yerkürenin toplam hacminin %80'den fazlasını meydana getirir
ve yer kabuğu hareketleri (deniz dibi yayılması, kıtaların kayması, epirojenez,
orojenez, derin depremler) ile volkanizma için gerekli enerjiyle iç kuvvetlerin
kaynağını teşkil eder.
Yeryüzünün iç yapısı
15 Ekim 2019
GERİ (astrofizik)
GERİ
(dünya)
GERİ (yerkürenin
tabakaları)
