H

Hafif Fraksiyonlar: Petrol rafinasyonu sırasında bir fraksiyon kolonunun üst kısımlarından çıkan düşük molekül ağırlıklı ve düşük kaynama noktalı fraksiyondur.

Hammadde (Feedstok): Bir proses ünitesine besleme (şarj) yapılmak için stoklanan madde.

Hampetrol Eşdeğeri: Gaz hacimlerinin petrol eşdeğeri olarak tanımlanmasıdır; yakıtın ısı içeriği veya kalorifik değerine dayanan bir hesaplamadır.

Hampetrol Koku: % 5-30 uçucu madde içerir.

Hampetrol, Acı (Sour): ~%1’den fazla serbest sülfür veya sülfür bileşikleri içeren hampetrol.

Hampetrol, Ağır: Fazla miktarlarda ağır hidrokarbonlar içeren spesifik gravitesi yüksek, API gravitesi düşük hampetroldür.

Hampetrol, Aromatik: Yüksek aromatik hidrokarbonlar içeren hampetroldür.

Hampetrol, Hafif Parafinik: Nispeten düşük miktarda mum içeren hampetroldür.

Hampetrol, Hafif: API gravitesi >33 olan hampetroldür; oda sıcaklığında akışkandır.

Hampetrol, Karışık: Özellikleri, parafinik ve naftenik hampetrollerin arasında olan hampetroldür.

Hampetrol, Kısmen İşlenmiş: Hampetrolün uçucu bileşenlerinin büyük bir kısmının uzaklaştırılmasından sonra kalan kalıntı bir üründür.

Hampetrol, Naftenik ve Asfaltik: Kalıntısında yüksek miktarda asfalt, eser miktarda mum içeren hampetroldür.

Hampetrol, Orta: Yoğunluğu hafif ve ağır hampetrol arasında olan hampetroldür.

Hampetrol, Parafinik: Kalıntısında yüksek miktarda mum, düşük miktarda asfalt içeren hampetroldür.

Hampetrol, Sentetik: Kumlardan elde edilen bitümün işlenmesiyle elde edilen, hampetrole benzer hidrokarbonlar karışımıdır.

Hampetrol, Tatlı (Sweet): Sülfür içermeyen veya çok az sülfürlü hampetrollerdir.

Hampetrol: Rafine edilmemiş sıvı yağ veya petroldür ve doğal olarak oluşan hidrokarbonlar karışımıdır; genellikle az miktarlarda hidrokarbonların sülfür, nitrojen ve oksijenli türevleri ile eser miktarlarda metaller içerir.

Hareketli Yatak (Moving Bed): Hidrokarbon karışımı, ağırlığıyla yukarıdan aşağıya doğru inen yataklar şeklindeki katalizörle karşılaşır.

Harmanlama (Blending, Karıştırma): Harmanlama; farklı özelliklerdeki iki veya daha fazla petrol ürününün karıştırılarak istenilen karakteristiklerde yeni bir ürün elde etme prosesidir.

Havalı Sondaj (Air Drilling): Sondaj sırasında çıkan parçaları veya malzemeleri uzaklaştırmak için sondaj sıvısı (çamur) yerine basınçlı hava kullanılan sondajlardır; penetrasyon hızı sondaj çamurunda olduğundan daha yüksektir, ancak yer altı olumundaki su ve sondaj boşluğundaki gaz basıncı kontrol edilemez.

Havayla yüzdürme: Atık sudaki yağların ayrılması amacıyla uygulanır. Atık su,3-5 atmosfer hava basılarak havayla-doygun hale getirilir; yüzdürme ünitesinde normal basınca düşen su-hava karışımından ince hava kabarcıkları çıkarken üzerlerine yapışmış yağ damlacıkları ve asılı katı maddeleri de beraberinde taşır. Yüzeye çıkan bu maddeler kevgirle toplanarak uzaklaştırılır.

Hesaplanmış Karbon Aromatiklik İndeksi: (Calculated Carbon Aromaticity Index, CCAI). Bir yakıtın viskozitesi ve yoğunluğundan hesaplanan ve yakıtın tutuşma kalitesi hakkında fikir veren bir değerdir; Vk = kinematik viskozite (mm²/s), T ⁰C, D= yoğunluk, kg/m³ at 15 ⁰C

CCAI = D-81-141 Log₁₀Log₁₀ (Vk + 0.85) - 483 Log₁₀ ((T + 273)/323)

HDPE: Yüksek yoğunluklu polietilen (YYPE)

HIPS: Yüksek darbe polistiren

Hidrodenitrojenasyon: Vakslı distilatlarda bulunan nitrojenli bileşiklerin uzaklaştırılması prosesidir; baz yağlar üretiminde hidrokatalitik rotadaki çok kritik bir kademedir.

Hidrodesülfürizasyon: Asıl amacı, hidrojenli ortamda petrol fraksiyonlarından sülfürü uzaklaştırmak olan katalitik bir hidrotreating prosesidir.

Hidrodinamik Yağlama: Akışkan film dolgulu yağlamadır. Birbiri üzerinde hareket eden iki yüzey, sürekli bir yağlayıcı film tabakasıyla birbirlerinden ayrılmış haldedirler. Bu rejimde yağlayıcı film herbir yüzeyle tam temas halindedir ve yüzeylerin hareketiyle aynı yönde ve aynı hızla hareket eder. Yağlayıcının viskozitesi ve ikmal basıncı ile malzemenin dönme hızı ve ağırlığı hidrodinamik yağlamayı etkileyen faktörlerdir. Hızın veya viskozitenin artması yağ filmi kalınlığının artmasına, yükün artması da yağ filminin incelmesine neden olur.

Hidrodinamik Kapan: Göçmekte olan petrolün hidrodinamik olarak engellenmesi ile oluşan kapanlardır. Bir rezervuar içerisinde akan su yukarı doğru çıkmakta olan hidrokarbonlarla karşılaştığında, eğer su kuvveti hidrokarbonu yüzdürmeye sebep olan kuvvetten fazla ise petrolün yukarıya doğru olan hareketi durur ve burada petrol birikir.

Hidrofilik (Hidroskopik): Suya karşı ilgili veya su seven, suda çözünür anlamında bir terimdir. Bazı polar bileşikler hem hidrofilik (suda çözünür) ve hem de hidrofobik (yağda çözünür) özellik gösterirler.

Hidrofining: Gazlardan wakslara kadar uzanan çeşitli akımlardaki sülfürlü bileşikleri gidermede ve hidrojenlemede kullanılan sabit yataklı bir katalitik prosestir. Rafinerilerde genellikle orta distilatların desülfürizasyonunda uygulanır.

Hidrofinishing: Düşük ve orta-viskozite indeksli naftenik yağların özelliklerini iyileştirmek için hidrojenli ortamda yapılan bir katalitik treating prosesidir. Proses, istenmeyen bileşiklerin uzaklaştırılması için parafin waksları ve mikrokristalin wakslara da uygulanır. Proseste hidrojen harcanır ve asit treating yerine kullanılır.

Hidrofobik: Hidrofiliğin tersi olan bir tanımlamadır; hidrokarbon gruplara veya polar olmayan gruplara olan ilgiyi veya çözme özelliğini belirtir.

Hidrofon: Denizde yapılan sismik keşiflerde yansıyan dalgaları toplamak için kullanılan akustik bir algılayıcıdır (sensör).

Hidroforming: Naftanın, yükseltilen sıcaklıklarda ve orta basınçlarda, hidrojenli ortamda yüksek-oktanlı BTX aromatiklere dönüştürülmesini sağlayan katalitik reforming prosesidir; proses sonunda hidrojen elde edilir. Hidroforming, çok sayıdaki eşanlı reaksiyonun (kraking, polimerizasyon, dehidrojenasyon ve izomerizasyon) toplam etkisini tanımlar.

Hidrogüç: Nehirler, dereler ve şelalelerden akan sudan elde edilen enerjidir. Hidrogüç sistemler akan suyun potansiyel enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür. Su akımı mekanik olarak bazı makineleri döndürmekte de kullanılır.

Hidrojenasyon: Bir katalizör varlığında hidrojenin bir maddeye kimyasal katılma reaksiyonudur.

Hidrojenasyon/Dehidrojenasyon: Hidrojenasyon bir kimyasal bileşiğe hidrojen katma prosesidir; reaksiyon genellikler yüksek sıcaklıklarda ve basınçlarda, katalizör eşliğinde yapılır. Dehidrojenasyon, hidrojenasyonun tersi olan bir prosestir; organik bir molekülden hidrojen ayrılır.

Hidrokarbon, Alifatik: Açık zincirli yapılarla karakterize edilen hidrokarbonlardır; etan, bütan, büten, asetilen, v.s., gibi.

Hidrokarbon, Alisiklik: Siklik (halkalı) hidrokarbonlardır; halkalarda sadece karbon atomları bulunur.

Hidrokarbon, Aromatik: Molekülünde en az bir benzen halkası içeren bileşiklerdir; spesifik graviteleri genellikle yüksektir ve solvent özellikleri iyidir. Tipik aromatik bileşikler arasında benzen, toluen, ksilenler sayılabilir.

Hidrokarbon, Doymamış: Karbon atomları arasında bir veya daha fazla çift bağ veya üçlü bağ içeren hidrokarbonlardır; genel formülleri moleküldeki çift bağ türüne ve sayısına göre değişir.

Hidrokarbon, Doymuş: Karbon atomları birbirleriyle tek bağlarla bağlanmış ve diğer bağlar hidrojen atomlarıyla doyurulmuş hidrokarbonlardır; genel formülleri C_nH_2n+2 dir.

Hidrokarbon: Özellikle karbon ve hidrojenden meydana gelmiş organik moleküllerdir; Doğal gaz, petrol ve kömürden elde edilen bileşiklere genelde hidrokarbonlar denilmektedir.

Hidrokraking: Hidrojenli  ve katalizörlü ortamda parçalama reaksiyonlarıdır; örneğin, heteroatom uzaklaştırma, aromatiklerin hidrojenlendirilmesi, hidrodesiklizasyon, alkan hidrokraking ve hidro-izomerizasyon gibi. Heteroatom uzaklaştırma:

Hidrolik Akışkan: Bir hidrolik sistemde güç iletim ortamı olarak kullanılan akışkandır (veya sıvı). En fazla kullanılan akışkanlar petrol oiller, sentetik yağlar, yağ-su emülsiyonları ve su-glikol karışımıdır.

Hidrolik Kuvvet: Su veya diğer hidrolik akışkanlara uygulanan basınçla oluşan kuvvettir.

Hidrolik Oil: Hidrolik olarak çalışan ekipmanlarda güç iletim ortamı olarak kullanılan özel hazırlanmış bir yağdır; baz yağ ve katkı maddesi karışımıdır.

Hidroliz: Sentetik ve doğal esterlerin sulu ortamda degradasyonudur (parçalanma); reaksiyonda korozif zayıf asitler meydana gelir.

Hidrometre: Bir sıvının yoğunluğu veya spesifik gravitesini ölçmekte kollanılan bir gereçtir.

Hidropiroliz: Hidrojen varlığında, basınç altında yapılan kraking prosesi; hidrokraking prosesinden farkı katalizör olmayışı, daha yüksek çalışma sıcaklıkları ve işlem süresinin daha kısa olmasıdır.

Hidroskopik: Hidrofilik

Hidrostatik Basınç: Durdun haldeki bir akışkanın uyguladığı basınçtır; akışkanın yoğunluğuyla ve yüksekliğiyle doğrusal olarak artar.

Hidrostatik Yağlama: Akışkan film Yağlama

Hidrotreating (Hidrodesülfürizasyon, Hidrofi-ning): Hidrojenasyon reaksiyonlarının oluştuğu dönüşüm prosesleridir; hetero-atomlar (S, N, O) uzaklaştırılır, bazı çift bağ ve aromatik halkalar hidrojenlendirilerek son ürünlerdeki asidik bileşikleri azaltır, koku, renk, kararlılık, korozyon özellikleri ıslah edilir. Proseslerde karışık metal sülfür katalizörler kullanılır (Al₂O₃ üzerinde CoS ve MoS, veya NiS ve WS₂ lü). Aşağıda bazı hidrotreating reaksiyonları verilmiştir.

Homopolimer: Tek bir tip monomerin polimerizasyonu ile elde edilen polimerdir; tekrar birimi tek tiptir.

Hoper: Büyük bir huni veya koni şeklinde de olabilen, maddelerin (katı toz veya pellet polimerler, toz klay veya çimento gibi) daha sonraki işlemlere veya paketlenmeye gönderilmek üzere toplandığı kaptır.

Horizontal Sondaj: Bak. Sondaj, Yatay

GERİ