(USC
PROSESİ, STONE & WEBSTER)
1. UYGULAMA
Gaz ve
sıvı hidrobarbonlardan polimer-saflıkta etilen ve propilen, C4
karışımı ve aromatikce-zengin bir fraksiyonun elde edildiği bir prosestir.
2. PROSESİN TANIMI
Proses,
kabaca üç kısımda incelenebilir; (1) parçalama ve ani soğutma, (2) ön ayırma ve
sıkıştırma, (3) ayırma ve soğutma.
2.1. Parçalama ve Ani
Soğutma:
Nafta veya
gas oil, fırınlarda buharla piroliz edilir. Parçalanan ürün fraksiyon kolonlarına
gönderilir; bunlarda çok saf etilen ve propilen elde edilir. (Gaz parçalama
akım şeması naftaya göre biraz daha basittir.)
USC (Ultra
Selective Conversion) fırın sistemi, piroliz fırınlarından ve bir bilgisayar
programıyla (hidrolik, ısıl, koklaşma hesaplarının yapıldığı) dizayn edilmiş
ısı-değiştiricilerden (aniden soğutabilen) oluşur. USC fırını, ham maddeyi,
etandan vakum gas oil aralığına kadar optimum seviyede parçalayabilen,
seçiciliği çok yüksek bir piroliz sarımı ile tanımlanır. USC fırın sarımı
çıkışı hemen, USX çift-borulu ısı-değiştiriciye bağlanmıştır; böylece akımın
aniden soğutulması sağlanır.
2.2. Ön Ayırma ve
Sıkıştırma:
Sıvı ham
maddeler için kullanılan yağlı soğutma kulesinin dip sıcaklığı, fırın akımından
fuel oilü ayırırken, geri-kazanılan ısının maksimum olması için yüksek tutulur.
Sulu bir soğutma kulesi, parçalanmış gazı uygun bir kompresör emme sıcaklığına
düşürerek düşük sıcaklıklardaki enerjiyi bile geri kazandırır. Sıkıştırma
sistemindeki asidik gazlar, ya bir kostik sistemiyle veya rejenere edilebilen
bir amin sistemiyle uzaklaştırılır.
2.3. Ayırma ve
Soğutma:
Metan
ayırıcıya beslenen akım, sistemin enerji verimini artırmak için önce,
geri-dönen akımların etrafından geçirilerek soğutulur; sonra çok-kademeli ve
yüksek verimli bir refrijerasyon sistemine gönderilir. Bundan sonraki kısım
normal fraksiyonlu distilasyon işlemidir. Son yıllarda enerjinin çok pahalı
olması nedeniyle, distilasyon kolonunda tepsi sayısının artırılması
(geri-akışın azalması) ve ara ısıtıcılar konulması gibi bazı enerji-koruma
önlemlerine yönelinmiştir. Alınan önlemler, enerji harcamasını, yetmişli
yıllarda kurulan fabrikalara göre %60 (1 pound etilen üretimi için) seviyesinde
azaltmıştır. Akımdaki asetilen, çok seçici izotermal/adyabatik reaktör
sisteminde hidrojenlendirilerek etilene dönüştürülür; istenildiğinde, S&W
ekstraksiyon prosesi ile ayrı bir ürün olarak elde edilebilir.
3. KURULU İŞLETMELER
Stone&Webster'in
dünyada kurulu 100 kadar fabrikası bulunmaktadır. Bunların dörtte birinden
fazlası, USC teknolojisinin kazancından memnundurlar.
4. REFERANSLAR
Hydrocarbon
Processing, November 1985, P.136 (Stone & Webster Engineering Corp.), P.135
(Lummus Crest), P.137 (Linde A.G.), P.134 (The M.W. kellog Co.), March 1991,
p.121-192 (The M.W. Kellog Co., Brown & Root Braun).
