(SABAR
PROSESİ, DAVY McKEE
AKTIENGESELLSCHAFT)
1. UYGULAMA
Amonyak ve
havadan, oksidasyon reaksiyonuyla nitrik asitin (%80-99 luk HNO3)
elde edildiği bir prosestir. Reaksiyonda oksijen, refrijerasyon enerjisi,
dehidrasyon maddelerine (sülfürik asit, magnezyum nitrat gibi) gereksinim olmaz.
Yan-gazlardaki nitrik oksitler absorbsiyonla 200 ppm in altına düşürülür.
İstenilen hızda ve konsantrasyonda zayıf asit elde edilebilir.
2. PROSESİN TANIMI
Gaz
amonyak hava ile karıştırılır ve reaktörde platin-rodyum katalizör üzerinde
oksitlenerek nitrik oksitlere dönüştürülür. Dönüşüm atmosfer basıncında olduğundan,
reaksiyon suyu (çok az miktarda nitrik oksitleri absorblar) yoğunlaşır. Reaksiyonun
atmosfer basıncında yapılması platin kaybının düşük, verimin yüksek olmasını
sağlar. Reaksiyon ısısı buhar üretiminde ve yan-gazların genişletilmeden önceki
ön-ısıtma işleminde kullanılır. Reaksiyon gazları gaz soğutucu kondenserde
soğutulur; burada reaksiyon suyunun büyük bir kısmı %2 lik nitrik asit kondensatı
şeklinde ayrılır. Geri dönen nitrojen dioksitli ikincil havanın ilavesinden
sonra, nitröz gazları 6-13 bar (mutlak) basınca sıkıştırılır.
Sıkıştırılan
gaz kimyasal absorbsiyon kolonuna girer; burada süperazeotropik asit meydana
gelir. Gazda kalan nitrojen dioksit, fiziksel absorbsiyon kolonunda, fiziksel
olarak nitrik asit içinde absorblanır. Nitrojen dioksit ile yüklenen asit,
desorbsiyon kolonuna akar; burada nitrojen dioksit ikincil hava ile sıyrılarak
kompresörün ana gaz akımına geri-döner. Fiziksel absorbsiyon kolonundan çıkan
yan-gazda nitrik asit buharları yoktur; ısıtılır ve yan-gaz türbininde
genişletilir.
Süperazetropik
asit, nitrojen dioksitin uzaklaştırılması için ikincil hava ile sıyrılır ve
rektifikasyona (tasfiye) gönderilerek yüksek konsantrasyonlu asitle
azeotrotropik asite ayrılır. Azeotropik asit absorbsiyon kısmına döndürülür.
3. EKONOMİK DURUMU
Yatırım
harcamaları ve işletme giderleri, HOKO (oksijen ve refrijerasyon üniteleri
olan) fabrikalarındakinden daha düşüktür.
1 000 ton
nitrik asit için aşağıdaki ham ve yardımcı maddeler tüketilir.
4. KURULU İŞLETMELER
120
ton/gün kapasiteli bir SABAR fabrikası 1974 den beri başarıyla çalışmaktadır.
Technoexport, CSSR için bir fabrika da inşaat aşamasındadır (1985).
5. REFERANSLAR
Hydrocarbon
Processing, November 1985, P.150 (Davy McKee Aktiengesellschaft).
