a. Açık – Delik Gerilme Test Metotları
Test metodunda yüksek modüllü fiber takviyeli polimer matris
laminatların açık delik (çentikli) gerilme kuvveti tayin edilir. Kompozit
malzeme formu, sürekli fiber veya süreksiz fiber takviyeli kompozitler içindir;
çünkü bunlarda laminat dengelenmiştir ve test yönünde simetriktir.
Test Örnekleri: Örnek kuponlar ASTM D3039 metodunda verildiği
gibidir; farklı olarak merkezi yerleştirilmiş bir delik bulunur (Şekil-1).
Ultimat kuvvet bürüt kesit alanına bağlı olarak değişir.
Normal laminat
dengeli olmalıdır; istifleme sırası [45/00 ve -45/900]n.
N değeri laminat kalınlığı 2.5 cm’ye en yakın olabilecek (genellikle 2-4 mm
arasında bir sayıdır.
Örneğin genişliği =
36 ± 1 mm, uzunluğu = 200-300 mm’dir. Çentik, kupona merkezi olarak
yerleştirilmiş 6 ± 0.06 mm çaplı bir deliktir.
Şekil-1: Açık delik gerilme test kuponu
Ölçülen
Özellikler:
Ultimat kuvvet, *FxOHTu
b. Dolu – Delik Gerilme Test Metotları
ASTM D6742: Polimer Matris Kompozit
Laminatların Dolu-Delik (Filled-Hole) Gerilme ve Sıkıştırma Testi
Dolu-delik gerilme
kuvveti ASTM D5766 test metoduna, dolu-delik sıkıştırma kuvveti ASTM D6484 test
metoduna benzer; her ikisi için de farklılık deliğin bir pim veya bağlayıcıyla
toleranslı olarak kapatılmasıdır.
ASTM D6742’de
hazırlanan merkezi delikli dengelenmiş simetrik laminata örneğe tek-eksenli
gerilme testi veya tek-eksenli sıkıştırma testi uygulanır.
Çökme modları:
Doldurulmuş (pim veya bağlayıcıyla) delikte veya delik yanında oluşan çökmeler
kabul edilmez; tür veriler geçersiz olarak kaydedilir. Çökme, delaminasyondan
çok etkilenir. Çökme modu yerini belirleyen üç-veri çökme tipi, çökme alanı ve
çökme konumudur (D6742, Tablo-1).
Şekil-1(a)’da
gerilme testi için, Şekil-1(b) ve Şekil-1(c)’de sıkıştırma testleri için kabul
edilebilir çökme modları şematik olarak gösterilmiştir. Çökme modu deliğin
farklı taraflarında değişiklik gösterebilir.
Test Örnekleri:
Örnek geometrisi,
istiflenme sıralanması, örnek geometrisi ve örneklerin hazırlanması D5766,
D6484 test metotlarında önerildiği gibidir.
Ölçülen Özellikler:
Fxfhcu = = test yönünde ultimat dolu-delik sıkıştırma kuvveti (MPa)
Pmaks. =
test örneğinin çökmeden önce taşıyabildiği maks. yük (N)
A = bürüt kesit
alanı = h w (mm2)
dcsk =
bağlayıcı havşa derinliği (mm)
h = delik yakınında
örnek kalınlığı (mm)
Şekil-1: Çökme modları; (a)
Dolu-delik gerilme, (b) delik yakınında dolu-delik sıkıştırma, (c) delik
merkezinden dengeli dolu-delik sıkıştırma
