Organik moleküller, molekülde bulunan fonksiyonel gruplara
bağlı olarak çeşitli parçalanma (fragman) şekilleri gösterirler; fragmanlar
pozitif yüklü ise, kütle spektrometresiyle saptanabilir. Spektruma bulunan veya
bulunmayan çeşitli kütle pikleri, bileşiğin yapısının aydınlatılmasında
kullanılabilen önemli verilerdir. Bu çalışmada temel organik fonksiyonel
grupların verebilecekleri fragmanları incelenerek yapısal formüllerle kütle spektrumlarının
bağlantısı gösterilmiştir.
A. ALKANLAR
|
B. DOYMAMIŞ HİDROKARBONLAR
|
1. Düz Zincirli Alkanlar
|
1. Düz Zincirli alkenler
|
2. Dallanmış Alkanlar
|
2. Siklik Alkenler
|
3. Siklik Alkanlar
|
3. Alkinler
|
C. AROMATİK BİLEŞİKLER
|
|
D. KARBONİL BİLEŞİKLERİ
|
E. DİĞER ÖNEMLİ GRUPLAR
|
1. Aldehitler
|
1. Alkoller
|
2. Ketonlar
|
2. Tiyoller
|
3. Esterler
|
3. Eterler
|
4. Karboksilik Asitler
|
4. Sülfürler
|
5. Amidler
|
5. Aminler
|
6. Anhidritler
|
6. Nitriller
|
7. Asit Halojenler
|
7. Nitro Bileşikleri
|
8. Halojenli Bileşikler
|
A. ALKANLAR
1.
DÜZ ZİNCİRLİ ALKANLAR
2. DALLANMIŞ ALKANLAR
3.
SİKLİK ALKANLAR
B.
DOYMAMIŞ HİDROKARBONLAR
1.
DÜZ ZİNCİRLİ ALKENLER
2-Heksen, C6H12
(84.16)
2.
SİKLİK ALKENLER
3.
ALKİNLER
C.
AROMATİK BİLEŞİKLER
D.
KARBONİL BİLEŞİKLERİ
1.
ALDEHİTLER
3.
ESTERLER
Metil Ester
|
CH3O· radikal
|
M - 31
|
Etil Ester
|
CH3CH2O· radikal
|
M - 45
|
Propil (ve izopropil) Ester
|
CH3CH2CH2O·
radikal
|
M - 59
|
Fenil Ester
|
C6H5O· (PhO·)
radikal
|
M - 93
|
Benzil Ester
|
C6H5CH2O·
(BzO·) radikal
|
M - 105
|
4.
KARBOKSİLİK ASİTLER
5.
AMİDLER
6.
ANHİDRİTLER
7.
ASİT HALOJENLER
E.
DİĞER ÖNEMLİ FONKSİYONEL GRUPLAR
1. ALKOLLER
2.
TİOLLER
3.
ETERLER
4.
SÜLFÜRLER
5.
AMİNLER
6.
NİTRİLLER
7.
NİTRO BİLEŞİKLERİ
8.
HALOJENLİ BİLEŞİKLER
Bazı Fragmantasyon Paternleri
Alkanlar
|
iyi M+
|
|
14-amu fragmanlar
|
||
Alkenler
|
bölgesel M+
|
|
m/e = 27
|
CH2=CH+
|
|
m/e = 41
|
CH2=CHCH2+
|
|
M-15, M-29, M-43, v.s..
|
alkil kaybı
|
|
Sikloalkanlar
|
kuvvetli M+
|
|
M-28
|
CH2=CH2
kaybı
|
|
M-15, M-29, M-43, v.s...
|
alkil kaybı
|
|
Aromatikler
|
kuvvetli M+
|
|
m/e = 105
|
C8H9+
|
|
m/e = 91
|
C7H7+
|
|
m/e = 77
|
C6H5+
|
|
m/e = 65 (zayıf)
|
C5H5+
|
|
Halojenürler
|
M+ ve M+2
|
Cl ve Br
|
m/e = 49 veya 51
|
CH2=Cl+
|
|
m/e = 93 veya 95
|
CH2=Br+
|
|
M-36, M-38
|
HCl kaybı
|
|
M-79, M-81
|
Br·kaybı
|
|
M-127
|
I·kaybı
|
|
Alkoller
|
M+ zayıf veya yok
|
|
M-15, M-29, M-43, v.s..
|
alkil kaybı
|
|
m/e = 31
|
CH2=OH+
|
|
m/e = 45, 59, 73, ...
|
RCH=OH+
|
|
m/e = 59, 73, 87, ...
|
R2C=OH+
|
|
M-18
|
H2O kaybı
|
|
M-46
|
H2O ve CH2=CH2
kaybı
|
|
Fenoller
|
kuvvetli M+
|
|
kuvvetli M-1
|
H·kaybı
|
|
M-28
|
CO kaybı
|
|
Eterler
|
M+ alkollerden daha kuvvetli
|
|
M-15, M-29, M-43, v.s..
|
alkil kaybı
|
|
M-31, M-45, M-59, v.s..
|
OR kaybı
|
|
m/e = 45, 59, 73, ...
|
CH2=OR+
|
|
Aminler
|
M+ zayıf veya yok
|
Nitrojen kuralı
|
m/e = 30
|
temel pik
|
|
M-15, M-29, M-43, v.s..
|
alkil kaybı
|
|
Aldehitler
|
zayıf M+
|
|
m/e = 29
|
HCO+
|
|
M-29
|
HCO kaybı
|
|
M-43
|
l CH2=CHO kaybı
|
|
m/e = 44, 58, 72, 86, ...
|
McLafferty düzenlenmesi
|
|
kuvvetli M+
|
aromatik aldehit
|
|
M-1
|
aromatik aldehit H·kaybı
|
|
Ketonlar
|
M+ kuvvetli
|
|
M-15, M-29, M-43, v.s..
|
alkil kaybı
|
|
m/e = 43
|
CH3CO+
|
|
m/e = 55
|
+CH2CH=C=O
|
|
m/e = 42, 83
|
siklohensanonda
|
|
m/e = 105, 120
|
aril ketonlarda
|
|
Karboksilik asitler
|
M+ zayıf, gözlenebilir
|
|
M-17
|
OH kaybı
|
|
M-45
|
CO2H kaybı
|
|
m/e = 45
|
CO2H+
|
|
m/e = 60
|
·CH2C(OH)2+
|
|
M+ büyük
|
aromatik asitler
|
|
M-18
|
orto-etkisi
|
|
Esterler
|
M+ zayıf, gözlenebilir
|
metil esterler
|
M-31
|
metil esterler OCH3
kaybı
|
|
m/e = 59
|
metil esterler CO2CH3+
|
|
m/e = 74
|
metil
esterler CH2C(OH)OCH3+
|
|
M+ zayıf
|
yüksek esterler
|
|
M-45, M-59, M-73, v.s..
|
OR kaybı
|
|
m/e = 73, 87, 101
|
CO2R+
|
|
m/e = 88, 102, 116
|
·CH2C(OH)OR+
|
|
m/e = 61, 75, 89
|
RC(OH)2+ (uzun
alkil ester)
|
|
m/e = 108
|
CH2=C=O kaybı (benzil,
asetat)
|
|
m/e = 105
|
C6H5CO+
(benzoat)
|
|
M-32, M-46, M-60
|
ROH kaybı (orto-etkisi)
|
