Gaz-katı kromatografisi gaz maddelerin katı yüzeyler
üzerinde adsorbsiyonuna dayanır. Dağılma katsayıları, gaz-sıvı kromatografisine
göre çoğunlukla daha büyüktür. Bu nedenle gaz-katı kromatografisi, gaz-sıvı
kolonunda tutulamayan hava, hidrojen sülfür, karbon disülfür, azot oksitleri,
karbon monoksid, karbon dioksit ve asal gazların analizlerinde kullanılır.
En çok kullanılan adsorblayıcılar moleküller elekler ve bazı
poröz polimerlerdir.
Moleküler elekler gözenek büyüklükleri belirli zeolitlerdir.
Gözenekler veya delikler moleküler boyutlardadır; gözeneklerden daha küçük olan
moleküller, elek taneciklerinin iç kısımlarına nüfuz ederler ve buralarda
adsorblanırlar. Bu gibi moleküllerin karşılaştığı yüzey alanı yüzeylerin içine
giremeyen moleküllerin bulunduğu yüzey alanına göre çok büyüktür. Böylece
elekler küçük moleküllerin büyüklüklerden kolaylıkla ayrılmasını sağlarlar.
Moleküler elekler üzerinde küçük moleküller arasındaki
dağılma kat sayıları bibirinden farklıdır. Bunun sonucunda oksijen, azot,
karbon monoksid, hidrojen ve metanol gibi maddelerin kromatografik yöntemle
ayrılması mümkün olur. Moleküler eleklerde
karşılaşan tek sorun, karbon dioksid gibi polar bileşiklerinin yüzeylerde
adsorblanarak diğer maddeler için yeterli yer bırakmamalarıdır.
Divinilbenzen ile çapraz bağlanmış stirenden yapılan düzün
büyüklükdeki polar polimer tanecikleridir. Bunlar Porapak ticari adı altında
pazarlanır. Gözenek büyüklükleri çok muntazamdır. Porapakların gaz-katı
kromatografisine uygulanması, jel oluşturma kromatografisinde kullanılan
Sephadex taneciklerinde olduğu gibidir.
Porapaklar hidrojen sülfür, azot oksidleri, su, karbon
dioksid, metanol ve vinil klorür gibi polar gazların ayrılmasında çok
kullanılır.
